Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Χώρος - Λέξεις - Εγκέφαλος

Γούτσος Διονύσης, Τζαβάρας Θανάσης

19 Μαΐου 2012

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 55:46 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 2531

Στο γλωσσολογικό σχόλιο για το χώρο και τη γλώσσα, αναφέρθηκαν τα εξής σημεία με βάση το ερώτημα γιατί ο χώρος είναι σημαντικός για τη γλώσσα:

α) Γιατί οργανώνει μια σειρά από άλλα πεδία όπως ο χρόνος, πτυχές της γραμματικής και του λεξιλογίου της γλώσσας, τη διαδικασία της
γραμματικοποίησης, την οργάνωση των μεταφορών κ.λπ.

β) Γιατί είναι σημαντικός για τη σχέση γλώσσας-νόησης, καθώς ο χώρος φαίνεται να είναι σχετικά ανεξάρτητο πεδίο από τη γλώσσα. Αποκαλυπτική
είναι η ετυμολογία των λέξεων για το χώρο στην Ελληνική.

γ) Γιατί αποκαλύπτει σημαντικές διαφορές μεταξύ γλωσσών, όπως δείχνει η γλωσσική τυπολογία. Η έρευνα του Stephen Levinson έχει αναδείξει τα τρία
διαφορετικά πλαίσια αναφοράς για την έκφραση του χώρου (απόλυτο-εσωτερικό-συσχετιστικό), επισημαίνοντας ότι δεν χρησιμοποιούν όλες οι γλώσσες το ίδιο σύστημα πλαισίων αναφοράς.

δ) Γιατί η θεματολογία του χώρου είναι σημαντική για τα Ελληνικά. Τα δεδομένα της Ελληνικής δείχνουν μια έμφαση στην εγωκεντρική οργάνωση του χώρου, καθώς τοπικά επιρρήματα/προθέσεις που είναι κοντά στο δεικτικό κέντρο είναι πιο συχνά από εκείνα που είναι απομακρυσμένα. Τα δεδομένα μάς πληροφορούν για τα Ελληνικά και την κυρίαρχη σύλληψη του κόσμου με βάση τα Ελληνικά.

Συμπερασματικά, ενώ υπάρχουν αδιαμφισβήτητα καθολικά στην έκφραση του χώρου στη γλώσσα, οι διαφορές των γλωσσών υποδεικνύουν ότι η γλώσσα διοχετεύει το νοητικό χώρο, προσφέροντας έννοιες που οργανώνουν το χώρο.

Γούτσος Διονύσης Καθηγητής, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ

Ο Διονύσης Γούτσος είναι Καθηγητής Κειμενογλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Birmingham και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει γράψει άρθρα για την κειμενογλωσσολογία και την ανάλυση λόγου, τις μεταφραστικές σπουδές, τη γλωσσολογία των σωμάτων κειμένων κ.ά. Έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τα βιβλία Modeling Discourse Topic (1997), Κείμενο και Επικοινωνία (1999/2011, με την Αλεξάνδρα Γεωργακοπούλου), Ο Λόγος της Μετάφρασης (2001) και Γλώσσα: Κείμενο, Ποικιλία, Σύστημα (2012). Ασχολείται με την ανάπτυξη και επεξεργασία ηλεκτρονικών σωμάτων κειμένων και είναι επιστημονικός υπεύθυνος των προγραμμάτων για την ανάπτυξη των σωμάτων Σώμα Ελληνικών Κειμένων και Διαχρονικό σώμα ελληνικών κειμένων 20ού αιώνα, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Αριστεία», αλλά και ειδικευμένων σωμάτων κειμένων προφορικού λόγου από καθημερινές συνομιλίες και λόγου αφασικών ομιλητών.

Τζαβάρας Θανάσης Ψυχίατρος - Ψυχαναλυτής

Γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα, όπου περαίωσε τις εγκύκλιες και ιατρικές σπουδές του. Μετεκπαιδεύτηκε και εργάστηκε στο Παρίσι (1965-1978) στα πεδία Νευρολογίας-Ψυχιατρικής, Νευροψυχολογίας και Ψυχανάλυσης. Δίδαξε (1978-1988) σε ποικίλα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και στη Γαλλία. Από το 1988 μέχρι το 2007 υπήρξε καθηγητής Ψυχιατρικής και Νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκτοτε είναι Ομότιμος. Δημοσίευσε περί τις 250 εργασίες ελληνικά, γαλλικά και αγγλικά στους ως άνω τομείς. Έχει δημοσιεύσει έξι βιβλία και επιμελήθηκε την έκδοση περίπου 35 βιβλίων. Υπήρξε συνεκδότης της σειράς Τρίαψις Λόγος των εκδόσεων Εξάντας. Είναι ιδρυτικό μέλος της εκδοτικής ομάδας του Περιοδικού για την Ψυχανάλυση Εκ των Υστέρων.

Σχετικές ομιλίες