Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Από τον ήρωα στο ευάλωτο υποκείμενο

Τσιριμώκου Λίζυ, Loriga Sabina

1 Νοεμβρίου 2019

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 00:47:07 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 361

Η ιστορική βιογραφία, ένας από τους πιο δύσκολους τρόπους για να γράψεις Ιστορία.
Jacques le Goff

Η βιογραφία και η αυτοβιογραφία, αφηγήσεις-καταγραφές της ζωής και της προσωπικότητας ενός ατόμου, ταυτίζονταν κάποτε με την εξύμνηση φωτισμένων ηγεμόνων και την τόνωση της εθνικής αίγλης.

Συχνά ήταν επιφανειακές, με χαρακτήρα ανεκδοτολογικό, επικεντρωμένες «στο γεγονός» εις βάρος κοινωνικών και οικονομικών αναλύσεων· η δε σχολή των Annales τις έθετε εκτός σοβαρής ιστοριογραφίας.

Στις μέρες μας, η βιογραφία και η αυτοβιογραφία έχουν επιστρέψει διεκδικώντας αναγνώριση και συμμετοχή στην ανανέωση της ιστοριογραφίας.

Με ποιους τρόπους και με ποιους όρους και προϋποθέσεις επανακάμπτουν στην ελληνική ιστοριογραφία και πώς την επηρεάζουν; Θα μπορούσαν, άραγε, τα είδη των προσωπικών εξιστορήσεων να συνδέσουν τον ατομικό βίο με τη συλλογική συμπεριφορά; Αν οι βιογραφίες αποτελούν ιστοριογραφικό υλικό, αν το άτομο συμμετέχει στη γέννηση της Μεγάλης Ιστορίας, αν έχουν οι μικρές προσωπικές ιστορίες να προσφέρουν στην προσέγγιση των κοινωνικών δομών και του συλλογικού, είναι μερικά από τα ερωτήματα που επιχειρεί να απαντήσει το Επιστημονικό Συμπόσιο που διοργάνωσε η Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη.

Και ακόμα, ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες κάθε βιογραφικού είδους, σε τι αποσκοπούν οι συγγραφείς τους και ποια η συνεισφορά των έργων τους στην ιστοριογραφία σε όλους τους τομείς – στην κοινωνική και την οικονομική ιστορία, την ιστορία της τέχνης και του πολιτισμού, στην πολιτική.

Από τον ήρωα στο ευάλωτο υποκείμενο

Κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ού αιώνα, η λογοτεχνία εγκατέλειψε τα σπουδαία πρόσωπα «που «δημιουργούν την ιστορία» και άρχισε να διανθίζεται με απλούς, καθημερινούς χαρακτήρες. Σταδιακά ο σπουδαίος ακέραιος και συνεπής ήρωας αντικαταστάθηκε από αδύναμα και ευάλωτα ορφανά. Τι συνέβη όμως με την ιστορία, στο πεδίο της ιστορικής έρευνας; Αρκέστηκε στα μεμονωμένα «απλά» πρόσωπα και σε μιαν αφήγηση γραμμική, χρονολογική, ή μήπως συνέβαλε στην αναθεώρηση της έννοιας της υποκειμενικότητας; Με μια πρώτη ματιά, η απάντηση μπορεί να είναι αρνητική. Ανατρέχοντας ωστόσο στο παρελθόν, θα ανακαλύψουμε ότι καθόλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα οι ιστορικοί είχαν ήδη προτείνει μεμονωμένους χαρακτήρες σύνθετους και διφορούμενους.

Η Κατιάνα Μίχα (Ιστορικός - Πρόεδρος, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη) διαβάζει το κείμενο της Sabina Loriga (Ιστορικός, Διευθύντρια Σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι, Διευθύντρια του περιοδικού Passés Futurs).

Τσιριμώκου Λίζυ Συγγραφέας - Ομότιμη Καθηγήτρια Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Η Λίζυ Τσιριμώκου είναι Ομότιμη Καθηγήτρια γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας του ΑΠΘ, δοκιμιογράφος και μεταφράστρια. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε φιλοσοφία και φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε θεωρία λογοτεχνίας και συγκριτική γραμματολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ (1979-2016). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται προς τους τομείς της ιστορίας, της κριτικής και της θεωρίας της λογοτεχνίας.

Ασχολείται με τη λογοτεχνία της πόλης (αστυγραφία), την ευρωπαϊκή και ελληνική λογοτεχνία σε συνάφεια με την ιστορία (18ος-21ος αι.). Έχει εκδώσει δοκίμια για τη λογοτεχνία (Εσωτερική ταχύτητα, 2000), την αλληλογραφία της εξορίας των Ρίτσου-Αλεξάνδρου-Δρόσου (Τροχιές σε διασταύρωση, 2008). Μεταφράζει, κυρίως από τα γαλλικά, κριτικά και λογοτεχνικά κείμενα. Κείμενά της βρίσκονται σε αυτόνομους ή συλλογικούς και αφιερωματικούς τόμους, σε πρακτικά ημερίδων και συνεδρίων, σε περιοδικά κι εφημερίδες. Εδώ και χρόνια, δημοσιεύει βιβλιοκριτικά σημειώματα στο ΒΗΜΑ.

Loriga Sabina Ιστορικός - Διευθύντρια Σπουδών, École des Hautes Études en Sciences Sociales - Διευθύντρια του περιοδικού Passés Futurs

Η Sabina Loriga είναι Ιστορικός, Διευθύντρια Σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales στο Παρίσι, Υπεύθυνη του Διεθνούς Εργαστηρίου για τις Δημόσιες Χρήσεις του Παρελθόντος (Labex Tepsis) και διευθύντρια του περιοδικού Passés Futurs. Η έρευνά της επικεντρώνεται στη σχέση ιστορίας και βιογραφίας, στις συγκροτήσεις του ιστορικού χρόνου, στις δημόσιες χρήσεις του παρελθόντος. Ειδικότερα, έχει δημοσιεύσει: Le petit x. De la biographie à l’histoire (2010)· Soldats. Un laboratoire disciplinaire. L’armée piémontaise au XVIIIe siècle (2007)· L’expérience historiographique (2016, σε συνεργασία με τον A. Lilti κ.ά.)· La juste mémoire. Lectures autour de Paul Ricoeur (2006, σε συνεργασία με τον O. Abel κ.ά.).

Σχετικές ομιλίες