Το Συμφωνικό Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα (1935) του Μανώλη Καλομοίρη: η μεγάλη οργανική μορφή ως αφορμή και μέσον απεικόνισης όψεων του «εθνικού»

Η Εθνική Σχολή μουσικής δημιουργήθηκε ως η ελληνική εκδοχή ενός πανευρωπαϊκού πολιτιστικού κινήματος. Διατηρώντας την πολιτιστική σύνδεση με τα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα, αναπτύσσεται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον με σημαντικές ιδιαιτερότητες και αποκλίσεις, που αναζητά μια ταυτότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η ηγετική μορφή της, ο Καλομοίρης, αποκτά ένθερμους οπαδούς αλλά και φανατικούς εχθρούς. 

Η θεματική του συμποσίου εγείρει σημαντικά ζητήματα στη μουσικολογική έρευνα αλλά και στην καλλιτεχνική πράξη. Το συμπόσιο αφιερώνεται στη μνήμη μιας πρωτοπόρου της ελληνικής μουσικολογικής έρευνας, της Ολυμπίας Φράγκου ‐ Ψυχοπαίδη.

Το Συμφωνικό Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα (1935) του Μανώλη Καλομοίρη: η μεγάλη οργανική μορφή ως αφορμή και μέσον απεικόνισης όψεων του «εθνικού»

Η ιδιαίτερη θέση που κατέχει στην εργογραφία του Μανώλη Καλομοίρη το Συμφωνικό Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του 1935, έγκειται στην εξισορρόπηση φαινομενικά ετερογενών παραγόντων: η εκτενής συμφωνική επεξεργασία και η δεξιοτεχνική σολιστική γραφή συνδιαλέγονται με την εμφάνιση παραδοσιακού μουσικού υλικού, τη διαχείρισή του μέσα από δυτικότροπες τεχνικές (παραλλαγές/μεταμορφώσεις, αλλά και τη μεγάλη μορφή) και τη συμβολιστική απεικόνιση προσωπικών ετεροαναφορών κατά το πνεύμα και το γράμμα της Εθνικής Σχολής. Η παρούσα ανακοίνωση εξετάζει το έργο από ιστορική και αναλυτική σκοπιά, μέσα από τις πηγές του μουσικού υλικού (χειρόγραφες και έντυπες εκδοχές), κείμενα προγραμμάτων συναυλιών, κριτικές, κείμενα και αλληλογραφία του Καλομοίρη για το έργο, καθώς και ανέκδοτα κείμενα νεότερων μελετητών. Επιπλέον, η αναδίφηση της παρτιτούρας συναντά την αισθητική ανάλυση της ερμηνείας, μέσω ζωντανών εκτελέσεων και ηχογραφήσεων του έργου, με σκοπό να επισημανθούν, λεπτομερέστερα, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του (μελωδική υφή, αρμονικές εξυφάνσεις, ενορχηστρωτικές και μορφοδομικές επιλογές), σε σύγκριση και σχολιασμό με τα γραπτά τεκμήρια. Τέλος, εξετάζεται η θέση του έργου μέσα στη συμφωνική δημιουργία του Καλομοίρη, μέσα στην ευρύτερη νεοελληνική εργογραφία του κοντσέρτου για πιάνο, αλλά και ως παρουσία στην κατηγορία εναλλακτικών «κοντσερτάντε» έργων για πιάνο και ορχήστρα στην έντεχνη δυτικοευρωπαϊκή μουσική, κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, της περιόδου του μεσοπολέμου.