Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Νεοελληνική Μουσική και Εθνική Σχολή: θεώρηση της ιστορικής πορείας

Τρικούπης Αθανάσιος

1 Ιουνίου 2018

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 25:57 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 346
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Η Εθνική Σχολή μουσικής δημιουργήθηκε ως η ελληνική εκδοχή ενός πανευρωπαϊκού πολιτιστικού κινήματος. Διατηρώντας την πολιτιστική σύνδεση με τα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα, αναπτύσσεται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον με σημαντικές ιδιαιτερότητες και αποκλίσεις, που αναζητά μια ταυτότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η ηγετική μορφή της, ο Καλομοίρης, αποκτά ένθερμους οπαδούς αλλά και φανατικούς εχθρούς. 

Η θεματική του συμποσίου εγείρει σημαντικά ζητήματα στη μουσικολογική έρευνα αλλά και στην καλλιτεχνική πράξη. Το συμπόσιο αφιερώνεται στη μνήμη μιας πρωτοπόρου της ελληνικής μουσικολογικής έρευνας, της Ολυμπίας Φράγκου ‐ Ψυχοπαίδη.

Νεοελληνική Μουσική και Εθνική Σχολή: θεώρηση της ιστορικής πορείας

Η παρούσα ανακοίνωση εξετάζει την ελληνική εθνική μουσική σχολή, επιχειρώντας τη θεώρησή της εντός της συνολικής ιστορικής διαδρομής της νεοελληνικής μουσικής.
 

Κατά τον 19ο αιώνα, η μελοποίηση ελληνικής ποίησης από Επτανήσιους συνθέτες αποτελεί συνειδητή πράξη εθνικής μουσικής δημιουργίας. Αντίστοιχη πρόθεση και υλοποίηση ελληνικού μελοδράματος τεκμηριώνεται μέσα από την επένδυση του ιταλικού μοντέλου όπερας της εποχής τους με ελληνικό κείμενο, θεματική και μουσικά χαρακτηριστικά.
 

Κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, στο εσωτερικό της ελληνικής επικράτειας, σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων συνθετών επηρεάζεται από το γενικότερο κλίμα, που προωθεί την ιδέα της ελληνικής μουσικής δημιουργίας. Κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα οι νέες ευρωπαϊκές τάσεις αρχίζουν ολοένα να κερδίζουν έδαφος. Όλο και περισσότεροι Νεοέλληνες συνθέτες γαλουχούνται σύμφωνα με τις πρωτοπόρες τάσεις της δυτικής Ευρώπης και τις μεταλαμπαδεύουν στο εσωτερικό της χώρας τους.
 

Βάσει των προαναφερομένων εξετάζεται η ενιαία ιστορική συνέχεια της νεοελληνικής μουσικής, η μέχρι πρότινος στρεβλή εικόνα της δήθεν ετεροχρονισμένης ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής, όπως επίσης ο συσχετισμός όλων των παρατηρούμενων τάσεων με το διαχρονικό στόχο της αναζήτησης της καλλιτεχνικής ποιότητας και αξίας.

Τρικούπης Αθανάσιος Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Ο Θανάσης Τρικούπης γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Σπούδασε στην Αθήνα μουσική (Δίπλωμα Πιάνου με Άριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο με καθηγητή τον Δημήτρη Τουφεξή, Δίπλωμα Σύνθεσης με Άριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο με καθηγητή τον Γιάννη Ιωαννίδη, Δίπλωμα Τσέμπαλου με Άριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο με καθηγητή τον Θωμά Καραχάλιο) και μηχανολογία (απόφοιτος του τμήματος Μηχανολόγων – Μηχανικών του Ε.Μ.Π.).

Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Πιάνο στο Conservatoire Européen de Musique de Paris, δίπλα στην Chantal Stigliani και τις σπουδές Σύνθεσης στο Μουσικό Πανεπιστήμιο του Graz, με τους Beat Furrer και George Friedrich Haas (Magister der Kunste με διάκριση). Ακολούθως πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. με επιβλέπουσα την Εύη Νίκα-Σαμψών και αναγορεύτηκε διδάκτορας της Μουσικολογίας-Μουσικοπαιδαγωγικής με βαθμό Άριστα.

Από το 2012 έως το 2015 συνεργάστηκε με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ως μεταδιδακτορικός ερευνητής με σκοπό τη δημιουργία ψηφιακού αρχείου ελληνικής μουσικής. Καρπός της έρευνάς τους είναι επίσης η μονογραφία με τίτλο «Western music in Hellenic communities. Musicians and Institutions».

Μαζί με τους Γεώργιο Κωνστάντζο και Θωμά Ταμβάκο συνέγραψε το βιβλίο «Μουσουργοί της Θράκης», το οποίο εξέδωσε η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης το 2014. Είναι Πρόεδρος του Συλλόγου Μουσικών Εκπαιδευτικών Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης και μέλος του Δ. Σ. της Εταιρείας Θρακικών Μελετών. Από το 2017 είναι μεταδιδάκτορας ερευνητής του Τ.Μ.Σ. του Α.Π.Θ.

Ως καλλιτέχνης (διευθυντής χορωδίας, ορχήστρας και μουσικών συνόλων, σολίστ σε πιάνο και τσέμπαλο και συνθέτης) έχει συνεργαστεί με πολλές καλλιτεχνικές εταιρείες, όπως τις Academic Symphonic Orchestras of the Trakya University, and the N.T.U.A., το University of Bielefeld, το Musik Forum and Hörfest of the city of Graz, την Association of Greek Academics in Berlin, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, καθώς και με πλήθος γερμανο-ελληνικών συλλόγων κ.ά.

Έχει διδάξει πιάνο και Ανώτερα Θεωρητικά της μουσικής στο Μουσικό Τμήμα του Ε.Μ.Π., μαθήματα γενικής μουσικής παιδείας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, «Σύγχρονη Μουσική» στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και διάφορα θεωρητικά μαθήματα στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ.

Σχετικές ομιλίες