Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Ζωή και τέχνη στα χρόνια των Παλαιολόγων. Τελευταίες αναλαμπές ενός κόσμου που σβήνει: τοιχογραφίες και ψηφιδωτά

Αρβανιτόπουλος Σταύρος

22 Ιανουαρίου 2020

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 02:22:58 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 954
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Μεταξύ των κύριων χαρακτηριστικών της νέας εποχής που εγκαινιάζει η ανακατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως το 1261 και η ανασυγκρότηση της αυτοκρατορίας υπό τη δυναστεία των Παλαιολόγων είναι η προβολή της προσωπικότητας, στοιχείο που είχε δειλά κάνει την εμφάνισή του στη μνημειακή ζωγραφική των ναών της εποχής των Κομνηνών και τώρα εκδηλώνεται με πολύ πιο έντονο τρόπο, την απεικόνιση των κτητόρων στην ίδια κλίμακα με τα θεία πρόσωπα, συνοδευόμενων από σχετικές επιγραφές. Η τρίτη διάσταση, η άνετη κίνηση στο χώρο, οι σκιές, η ρεαλιστική απόδοση του όγκου στα πρόσωπα, στα γυμνά μέρη του σώματος και στις πτυχώσεις με τη χρήση των χρωματικών διαβαθμίσεων αντί της γραμμής, οι πολύπλοκες συνθέσεις με κυρίαρχο το ρόλο των οικοδομημάτων και με πολυπληθείς ομάδες μαρτύρων των γεγονότων, η παράθεση διαδοχικών συμβάντων που συμπληρώνουν και αναπτύσσουν την κεντρική σκηνή και εν γένει η διάθεση για αναλυτική αφήγηση είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν όλο το 13ο αι., φτάνοντας στην υπερβολή κατά τις τελευταίες του δεκαετίες. Μετά την επάνοδο στις κλασσικιστικές ισορροπίες της πρώιμης παλαιολόγειας περιόδου κατά τα πρώτα χρόνια του 14ου αι., η ζωγραφική γνωρίζει μια τελευταία φάση ακμής, με κορυφαία έργα όπως η Μονή της Χώρας και το παρεκκλήσιο της Παμμακαρίστου στην Κωνσταντινούπολη, οι Άγιοι Απόστολοι και ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός στη Θεσσαλονίκη, η Περίβλεπτος στο Μυστρά. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες ύπαρξης του κράτους, το 15ο αι., απαντώνται περιορισμένα πλέον δείγματα μνημειακής ζωγραφικής, έργα υψηλής μεν αισθητικής και τεχνικής αρτιότητας, αλλά αποστερημένα από την ορμή και το ανανεωτικό πνεύμα των παλαιότερων φάσεων, μάρτυρες ενός κόσμου που σβήνει, κρατώντας ζωντανή όσο είναι δυνατόν τη φλόγα του παρελθόντος, απαραίτητη για την επιβίωσή του όσο η ιστορική μοίρα θα του το επιτρέψει.

Αρβανιτόπουλος Σταύρος Δρ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Birmingham (Master of Arts, Byzantine Studies). Είναι Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε Ιστορία και Ιστορία της Τέχνης στο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο “Θετική Αγωγή-Αποστολοπούλου”, Ιστορία Πολιτισμού στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Βυζαντινή Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου (Π.Δ. 407/80). Διδάσκει Αρχιτεκτονική της βυζαντινής περιόδου στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Ινστιτούτου Βυζαντινού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Συμμετέσχε σε ερευνητικά προγράμματα του Πανεπιστημίου Αθηνών και της 1ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων. Εργάστηκε στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων ως επιμελητής κειμένων, στο Μουσείο Μπενάκη ως μέλος της ομάδας επεξεργασίας της Συλλογής Ε. Φινόπουλου και στην εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία ως μέλος της ομάδας τεκμηρίωσης και δημιουργίας λημμάτων του αρχείου της. Από το 2007 ως το 2012 κατείχε τις θέσεις του γενικού επιμελητή και του υπεύθυνου προσωπικού του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία. Από το 1993 έχει αναλάβει την ξενάγηση μαθητών, φοιτητών (Ελλήνων και ξένων), αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, αρχαιοφίλων σε μουσεία και μνημεία της Ελλάδας, της Κωνσταντινουπόλεως, της Ιταλίας, των Βαλκανίων, της Τουρκίας και της Αιγύπτου και έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες διαλέξεις και κύκλους μαθημάτων για τη βυζαντινή, μεταβυζαντινή, οθωμανική και νεώτερη τέχνη και αρχιτεκτονική και για τον καθημερινό βίο στην ύστερη αρχαιότητα και το Βυζάντιο. Έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Έχει δημοσιεύσει μονογραφίες, μελέτες και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και τιμητικούς τόμους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Σχετικές ομιλίες