Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Κόσμημα, η Δια Βίου Μάθηση στο Μουσείο Μπενάκη 1989-2014. Η αναβίωση μιας χαμένης τέχνης μέσα από την εκπαίδευση

ντε Τσάβες-Χρονοπούλου Λίλα

18 Μαΐου 2022

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 00:38:05 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 163
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Το Η&Μ - Ηeritage & Museums, η Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και Μουσεία, σε συνεργασία με EMF, EMYA, Council of Europe διοργάνωσε ανήμερα της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων σε συνεργασία με το Μουσείο Tériade της Λέσβου και τον Πρόεδρο του Δ.Σ. του, Μόνιμο Επίκουρο Καθηγητή κ. Ευστράτιο Παπάνη, ημερίδα με θέμα "Η Δύναμη των Μουσείων".

Την κύρια ομιλία παρουσίασε η κ. Λίλα ντε Τσάβες-Χρονοπούλου, Πρόεδρος του Η&Μ, Heritage & Museums και Πρόεδρος του τμήματος Ανάπτυξης της WFFM, World Federation of Friends of Museums.

Στο πλαίσιο της Δια Βίου Μάθησης και στον ρόλο της τέχνης και της εκπαίδευσης μέσα από φορείς πολιτισμού, θα επιχειρήσουμε να ανιχνεύσουμε την απαρχή της δημιουργίας των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για ενήλικες στα ελληνικά μουσεία, μια πρωτοβουλία του αείμνηστου καθηγητού τότε διευθυντού Μουσείου Μπενάκη Άγγελου Δεληβορριά και της Νίκης Μπελεσιώτη, με παράδειγμα το σεμινάριο "κόσμημα-φόρμα-τεχνική" στο πάντα πρωτοπόρο Μουσείο Μπενάκη. Το σεμινάριο αυτό, υλοποιήθηκε το 1987 και αποτελεί ένα “unicum” στο χώρο των σχολών αργυροχρυσοχοΐας στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Ένα σεμινάριο Start up με την σημερινή ορολογία, το οποίο παρακολούθησαν περισσότερα από χίλια άτομα στο διάστημα των 25 ετών της λειτουργίας του.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ενηλίκων (σεμινάριο) αρχικά φαινόταν μη υλοποιήσιμο μέσα στο χώρο ενός μουσείου. Διότι είναι απολύτως απαραίτητος ένας μόνιμος χώρος, ένας σταθερός πάγκος εργασίας, φλόγιστρα και μπουκάλες προπανίου, καυστικά υγρά, βαριά ατσάλινα εργαλεία όπως μέγγενες, και άλλα. Εν τούτοις βρήκα τη λύση, μέσα από την μελέτη των Καλαρυτινών αργυροχρυσοχόων του 17ου και 18ου αιώνα, οι οποίοι μετακινούνταν εντός της Ελλάδος αλλά και στην ευρύτερη Βαλκανική μεταφέροντας τα εργαλεία τους μέσα σε μικρά κασελάκια πάνω σε άλογα.

Το σεμινάριο αυτό έγινε ιδιαίτερα αποδεκτό από το πλατύ κοινό και υλοποιήθηκε με πολλή μεγάλη επιτυχία στο Μουσείο Μπενάκη για 25 χρόνια, αλλά και στο Κολλέγιο Αθηνών, στον πολιτιστικό όμιλο Παλαιού Ψυχικού στην Δια Βίου Μάθησης. Επιπροσθέτως, αναγνωρίζοντας τη χρησιμότητα της εκμάθησης της τέχνης της ελληνικής αργυροχρυσοχοϊας δημιουργήθηκε και πανεπιστημιακού επιπέδου τομέας στο Southeastern College of Greece ως τμήμα MA Master of Arts, ενώ, με ιδιαίτερη ικανοποίηση, μας αναγνωρίστηκε και από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, με βεβαίωση πιστοποίησης της δομικής αξίας του σεμιναρίου.

Το σεμινάριο αυτό ως περιφερόμενο εργαστήρι αργυροχρυσοχοΐας αναγνωρίζεται για την πρωτοτυπία του διεθνώς, ενώ σπουδαστές του σεμιναρίου εκτός από designers καλλιτεχνικών κοσμημάτων, τεχνίτες εργαστηρίων ή βιοτέχνες εμπορικού κοσμήματος με πολλές εξαγωγές κοσμημάτων στο εξωτερικό, έχουν γίνει και καθηγητές οι οποίοι διδάσκουν πλαισιόνοντας δημοτικούς και άλλους πολιτιστικούς φορείς, μεταλαμπαδεύοντας έτσι, την τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας σε διάφορες πόλεις και νησιά της Ελλάδας.

Εξάλλου, μία ακόμη θετική συμβολή των εκπαιδευτικών αυτών προγραμμάτων του Μουσείου ήταν η διατήρηση και η αναβίωση ορισμένων αρχαίων τεχνικών χειροποίητου κοσμήματος, όπως η τεχνική του σφυρήλατου στην “πίσσα”, η συρματερή, οι κοκκιδώσεις και οι πλεκτές καδένες, αρχέγονες τεχνικές, οι οποίες στις μέρες μας, έτειναν να εξαφανιστούν εντελώς. Ενώ,προσέφερα στους σπουδαστές και e-mentoring,με εκθέσεις.κλπ Επίσης,εξεληκτικά λόγω του αυξανόμενου ενδιαφέροντος δημιουργήθηκαν και κρατικές σχολές ΙΕΚ αλλά και πολλαπλασιάστηκαν τα καταστήματα πώλησης εργαλείων.

Επιπροσθέτως, έγραψα την πρώτη μελέτη της ελληνικής αργυροχρυσοχοΐας (ιστορία-τέχνη-τεχνική) από τη νεολιθική εποχή έως το σύγχρονο ελληνικό κόσμημα, αναγνωρίζοντας έτσι, την ελληνική κοσμηματοποιία ως σημαντική τέχνη.
Το πόνημα εκδόθηκε το 1994 στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας Ευρωπαϊκών Κρατών.

(Σημείωμα της ομιλήτριας) 

Η Ημερίδα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Άγγελου Δεληβορριά, Ακαδημαϊκού, Καθηγητή και Διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη.

 

 

ντε Τσάβες-Χρονοπούλου Λίλα Εθνολόγος - Πρόεδρος του H&M, Heritage and Museums - Πρόεδρος, ΕΟΣΦΙΜ
Η Λίλα ντε Τσάβες - Χρονοπούλου είναι εθνολόγος με διεθνή αναγνώριση και συγγραφέας.

Απέκτησε γαλλική και μουσική παιδεία χάριν της μητέρας της και ήταν μαθήτρια γυμνασίου στη σχολή Μωραΐτη. Σπούδασε Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Εστίασε ερευνητικά στη συγκριτική εθνολογία και ειδικεύτηκε στη μικροτεχνία με αντικείμενο ιστορικά υφάσματα, κοσμήματα και ενδυμασίες.

Το 1977 ξεκίνησε η συνεργασία της με το Μουσείο Μπενάκη ως ειδικός στα ιστορικά και εθνικά υφάσματα, ως επιμελήτρια στο τμήμα κοσμημάτων και ως υπεύθυνη της κοπτικής συλλογής. Στο πλαίσιο της συνεργασίας της με το Μουσείο Μπενάκη δίδασκε σεμινάριο για χειροποίητα κοσμήματα και μικρά γλυπτά από ασήμι και χρυσό για 23 χρόνια. Επιπλέον παρέδιδε σεμινάρια για την ιστορία της τέχνης και την κλωστοϋφαντουργία σε χώρους πολιτιστικών ιδρυμάτων. Δίδαξε Master of Arts στο Southeastern American College της Αθήνας και ιστορία της τέχνης των υφασμάτων και των κοσμημάτων ως επισκέπτρια λέκτωρ στην Έδρα Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού όπως το Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, το Ain Shams στο Κάιρο, το Σαλέντο στη Λέτσε και το Saint John στη Μάλτα.

Κατά τη σταδιοδρομία της, λόγω της ενασχόλησής της με τον πολιτισμό και τα μουσεία, απέκτησε τίτλους σε διεθνές επίπεδο:
  • Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Φίλων Μουσείων
  • Γενική γραμματέας της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Φίλων Μουσείων (2002)
  • Πρόεδρος της Επιτροπής Ανάπτυξης
  • Μέλος του διοικητικού συμβουλίου του European Museum Forum
  • Πρόεδρος του οργανισμού Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και Μουσεία, που προωθεί τα μουσεία σε όλο τον κόσμο
  • Μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM)
  • Αντιπρόεδρος του Μεσογειακού Ταμείου για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον
  • Επίτιμο μέλος του Καλλιτεχνικού Σωματείου Σπίζα
  • Μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Σωματείου Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών
  • Αντιπρόεδρος του βρετανικού φορέα EMF (Συμβούλιο της Ευρώπης) - ο οποίος βραβεύει κάθε χρόνο τα πιο σημαντικά μουσεία της Ευρώπης - για δύο τριετίες
  • Μέλος στη Europa Nostra (ΝΕΜΟ)
  • Ελληνοαμερικανικό Συμβούλιο Γυναικών (EAWC)
  • Υπεύθυνη Εθνικών Ανταποκριτών Ευρωπαϊκών κρατών
Η Λίλα ντε Τσάβες ίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Heritage & Museums» με σκοπό την «προώθηση του παγκόσμιου πολιτισμικού αποθέματος μέσα από ενέργειες επικοινωνίας, εκπαίδευσης και έρευνας» με «έμφαση στις πολιτισμικά αποκλεισμένες ομάδες του πληθυσμού». Στο πλαίσιο αυτό γίνονται δωρεές μέσα από βραβεύσεις σε διαγωνισμούς είτε με χρηματικά έπαθλα είτε με εκπαιδευτικά ταξίδια.

Βραβεύσεις
  • Παρασημοφόρηση με το Ordre national du Mérite από τη Γαλλική Κυβέρνηση
  • Παρασημοφόρηση από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας με την τιμητική διάκριση: «di Cavalliere O.S.S.I dell’Ordine della Stella della Solidarieta Italiana»
  • Παρασημοφόρηση από το Κογκρέσο των Η.Π.Α.
  • Βραβείο Πολιτισμού - Βραβεία 2018 - Εξάλειπτρον
  • Τιμητική διάκριση από τον Σύλλογο ”Friends Of Europe In Greece” για την προσφορά της στην εκπαίδευση, την τέχνη και τον πολιτισμό
  • Βράβευση από τον οργανισμό Women4IT για την συνεισφορά της στην ενδυνάμωση νέων γυναικών όσον αφορά στις ψηφιακές τους δεξιότητες, στο πλαίσιο του προγράμματος 2017-1-094 "YOUNG-ICT WOMEN: Innovative Solutions to increase the numbers of EU vulnerable girls and young women into the digital agenda”, που χρηματοδοτήθηκε από τα προγράμματα ΕΕΑ (Ισλανδίας-Νορβηγίας-Λιχτενστάιν)
Τέλος, η Λίλα ντε Τσάβες έχει γράψει το βιβλίο Η ελληνική δαντέλα στο μουσείο Victoria and Albert, Ίνδικτος, 1999

Σχετικές ομιλίες