Η ανάγκη αλλαγής του νομολογιακού εθίμου

Στο πλαίσιο της ημερίδας "Η προοπτική της κοινής ανατροφής παιδιών. Καταπολέμηση της γονικής αποξένωσης χάριν του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού" Έλληνες και ξένοι ακαδημαϊκοί αναπτύσσουν:

α. το γεγονός ότι η κοινή ανατροφή αναδύεται ως κανόνας τόσο στις οικογένειες με δύο γονείς όσο και μετά τον τυχόν χωρισμό / διαζύγιο,

β. τη σημασία των ευθυνών έναντι των "δικαιωμάτων" και

γ. την ιδέα ότι η κοινή ανατροφή παιδιών είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του προβλήματος καθώς και αυτό που ικανοποιεί καλύτερα τις ανάγκες και το συμφέρον του παιδιού.

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΟΙΝΕΣ ΓΟΝΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ

Η ανάγκη αλλαγής του νομολογιακού εθίμου

Το καλοκαίρι του 1985 ο Richard Alan Gardner, κλινικός καθηγητής Παιδοψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Columbia, εισήγαγε τον όρο Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης (PAS).

Από τότε στην επιστημονική κοινότητα υφίσταται μία δημόσια συζήτηση είναι στο κατά πόσο αποτελεί ένα «σύνδρομο» ή μια συγκεκριμένη ατομική ψυχική «διαταραχή» ή ένα μοντέλο δυσλειτουργικής οικογενειακής σχέσης. Η ερμηνεία του συνδρόμου έχει τη δική της εγκυρότητα, αλλά χρειάζεται περαιτέρω συστηματικές και ευρείας κλίμακας μελέτες για να διευκρινιστούν τα χαρακτηριστικά του (π.χ. η διάρκεια και η ένταση των συμπτωμάτων) και να καθοριστούν κατάλληλα αντικειμενικά διαγνωστικά κριτήρια για την ακριβέστερη διάγνωση και την έγκυρη θεραπεία.

Η πρώτη διεθνής έκδοση ταξινόμησης, γνωστή ως Διεθνής Κατάλογος Αιτιών Θανάτου, εγκρίθηκε από το Διεθνές Στατιστικό Ινστιτούτο το 1893. H ΠΟΥ ανέλαβε το ICD κατά τη δημιουργία του το 1948 και δημοσίευσε την 6η έκδοση, το ICD-6, που ενσωμάτωσε τη νοσηρότητα για πρώτη φορά. Οι κανονισμοί της Ονοματολογίας της ΠΟΥ, που εγκρίθηκαν το 1967, ορίζουν ότι τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν την πλέον πρόσφατη αναθεώρηση της ICD για στατιστικές θνησιμότητας και νοσηρότητας. Το ICD έχει αναθεωρηθεί και δημοσιευτεί σε σειρά εκδόσεων για να αντικατοπτρίζει την πρόοδο της υγείας και της ιατρικής επιστήμης με την πάροδο του χρόνου. Το ICD-10 εγκρίθηκε τον Μάιο του 1990 από την 41η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας. Αναφέρεται σε περισσότερα από 20.000 επιστημονικά άρθρα και χρησιμοποιείται από περισσότερες από 100 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Το ICD-10 Version 2016 ή αλλιώς η Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση των Νόσων και των Σχετικών Προβλημάτων Υγείας 10η αναθεωρημένα έκδοση – 2016 (internqtional Statistical Classificaton of Diseases and related Health Problems 10th Revision – version 2016) είναι η ισχύουσα σήμερα μορφή της κωδικοποίησης των Νόσων και των Σχετικών Προβλημάτων Υγείας. Εάν στην αναζήτηση πληκτρολογήσουμε τον όρο Parental Αlienation δεν μας δίνει κανένα αποτέλεσμα.

Εάν στον ιστότοπο της Π.Ο.Υ. για το ICD 11 (προηγμένη προεπισκόπηση -Δεκέμβριος 2018) στην αναζήτηση (search) πληκτρολογήσουμε τη φράση Parental Alienation μας οδηγεί στην ιστοσελίδα https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/547677013 (κωδικός QE52.0 Caregiver-child relationship problem).

Tο Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης ή η Διαταραχή Γονικής Αποξένωσης ή όπως αλλιώς θα προτιμούσε κανείς να ονομάζεται αυτή η νοσολογική οντότητα αποτελεί αναμφισβήτητα ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας. Η καθυστερημένη επίσημη αναγνώριση του από την επιστημονική κοινότητα έχει αρνητικές συνέπειες σε όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτό το πρόβλημα. Η επιστημονική κοινότητα οφείλει να προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν στη συστηματική μελέτη και στην καθιέρωση αντικειμενικών διαγνωστικών κριτηρίων ώστε να χορηγείται η κατάλληλη θεραπεία και ταυτόχρονα να μη δίνεται το δικαίωμα σε κάποιους να υποστηρίζουν ότι δεν υφίσταται αυτό το πρόβλημα και επιπλέον αυτή η διάγνωση να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά σε νομικά ζητήματα.

Κάτι ανάλογο έχει συμβεί και στο παρελθόν με τη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες. Η εμπειρία των τραυματικών γεγονότων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας από αρχαιοτάτων χρόνων (π.χ. περιγραφές στη μυθολογία). Παραδόξως, η επιστημονική ενασχόληση με το τραύμα και τα επακόλουθα του είναι πολύ πιο πρόσφατα, ξεκινώντας από τις παρατηρήσεις των χειρουργών σχετικά με τις συναισθηματικές αντιδράσεις μεταξύ ατόμων που τραυματίστηκαν σοβαρά σε ατυχήματα (π.χ. Erichsen, 1866, Page, 1883). Η συνειδητοποίηση και η αντίληψη των προβλημάτων ψυχικής υγείας που προκύπτουν μετά από ένα τραύμα εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου ως αποτέλεσμα των προόδων της εμπειρικής γνώσης και των αλλαγών στην πολιτισμική συνείδηση. Η επιστημονική κοινότητα καθυστέρησε πολύ να ασχοληθεί με αυτήν τη νοσολογική οντότητα και αυτό έγινε μετά από την καταγραφή πληθώρας περιστατικών σε βετεράνους του Βιετνάμ. Η επίσημη αναγνώριση, με τη μορφή διαγνωστικών κριτηρίων για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες, ήρθε το 1980 από την American Psychiatric Association (APA), 5 χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου του Βιετνάμ. Η εισαγωγή αυτής της διαγνωστικής κατηγορίας προκάλεσε διαμάχες που διαρκούν μέχρι σήμερα και αφορούν πολλά ζητήματα. Όμως η διαφορετική προσέγγιση ενός ζητήματος δεν σημαίνει αυτόματα, ότι αυτό δεν υπάρχει. Η επίσημη αναγνώριση της διαταραχής αυτής, παρά τις όποιες διαφωνίες μεταξύ των επιστημόνων άνοιξε το δρόμο ώστε σήμερα οι πάσχοντες να υποστηρίζονται με την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση.

Από την 18η/6/2018 έχει ταξινομηθεί η Γονική Αποξένωση στον κατάλογο στον κατάλογο Νόσων και Σχετικών Προβλημάτων Υγείας της Π.Ο.Υ. ως μια δυσλειτουργική σχέση στην οικογένεια στα πλαίσια προβλημάτων φροντιστή – παιδιού. Από τη πρόσφατη κατάταξή της η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να επεξεργάζεται τον ορισμό, τα κριτήρια, την διάγνωση και θεραπεία. Αναμφισβήτητα όμως η Γονική Αποξένωση έχε περιληφθεί στον κατάλογο των Νόσων και των Προβλημάτων Υγείας. Κανείς δεν δικαιούται να την αρνηθεί και κάθε κρατική αρχή οφείλει να ενεργεί, όπως θα έκανε για κάθε νόσο.