Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Αρχαία Μεσσήνη: Η ψυχοσύνθεση μιας χαμένης πολιτείας

Θέμελης Πέτρος, Αδαμοπούλου Μαίρη

30 Μαρτίου 2023

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 00:47:31 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 565

Η συζήτηση του Ομότιμου Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Πέτρου Θέμελη με τη δημοσιογράφο Μαίρη Αδαμοπούλου με θέμα «Αρχαία Μεσσήνη: Η ψυχοσύνθεση μιας χαμένης πολιτείας» ήταν η τρίτη του φετινού κύκλου εκδηλώσεων με τίτλο «Καταθέσεις Πολιτισμού», που οργανώνει το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος.

Η συζήτηση ξεκίνησε από την πρώτη επαφή του καθηγητή Θέμελη με αυτή την περιοχή της Μεσσηνίας, το 1986, και την επιμονή του Γεωργίου Μυλωνά, γραμματέα τότε της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, να αναλάβει το ανασκαφικό έργο. Η Μεσσήνη εντάχθηκε στα μεγάλα αρχαιολογικά έργα και έκτοτε περισσότερα από 28.000 ευρήματα, περί τις 900 επιγραφές και 8.500 νομίσματα έχει φέρει στο φως η σκαπάνη του καθηγητή Θέμελη.
Τα αναστηλωμένα μνημεία της Αρχαίας Μεσσήνης, όπως το Θέατρο, η Κρήνη Αρσινόη, το Στάδιο, το Εκκλησιαστήριο, η Αγορά, το Ηρώο-Μαυσωλείο και τόσα άλλα σημαντικά αξιοθέατα μαρτυρούν το μέγεθος, τη δύναμη και τη σπουδαιότητα που είχε για τον αρχαίο κόσμο η πόλη που ίδρυσε το 369 π.Χ. ο θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας μετά τις νίκες του επί των Σπαρτιατών.

Μια πόλη μεγαλύτερη σε μέγεθος από την Αθήνα της εποχής εκείνης, οικοδομημένη με τις αρχές του τότε σύγχρονου κόσμου και στραμμένη προς τη Δύση, αλλά και προς την Αλεξάνδρεια, η Αρχαία Μεσσήνη ήκμασε κατά την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, χάρη στην εξωστρέφεια των κατοίκων της και τις εμπορικές σχέσεις που είχαν αναπτύξει με τον τότε γνωστό κόσμο.

Ο καθηγητής Θέμελης απάντησε σε πληθώρα ερωτήσεων της δημοσιογράφου Μαίρης Αδαμοπούλου, τόσο για το ανασκαφικό έργο του, όσο και για τη δική του πορεία. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε όλα αυτά τα χρόνια ήταν ο συνεχής πόλεμος με το νερό, λόγω των βροχοπτώσεων που κάνουν δύσκολη τη ζωή των αρχαιολόγων, όπως επίσης οι πυρκαγιές που απείλησαν τρεις φορές την περιοχή και οι κατολισθήσεις. Η μόνιμη έγνοια του είναι η αναστήλωση και η ανάδειξη των μνημείων και η άντληση πόρων για τον σκοπό αυτό. Και ευχή του είναι να δει τη Μεσσήνη ολοκληρωμένη. Όσον αφορά τη διαδοχή του, εκτίμησε ότι δύσκολα θα δεχθεί να αναλάβει κάποιος ένα έργο εν πολλοίς ολοκληρωμένο.

Θέμελης Πέτρος Ομότιμος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας - Διευθυντής προγράμματος αρχαίας Μεσσήνης

Ο Πέτρος Θέμελης (1936-2023), γιος του λογοτέχνη Γιώργου Θέμελη, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1936. Ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Πήρε πτυχίο Iστορίας και Aρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης και σε συνέχεια, το 1972, διδακτορικό δίπλωμα από το Aρχαιολογικό Iνστιτούτο του Πανεπιστημίου του Mονάχου με θέμα διατριβής “Frühgriechische Grabbauten” ("Πρώιμα Ελληνικά Ταφικά Μνημεία"), Zabern Verlag, Mainz 1976.

Μετά το πέρας της στρατιωτικής του θητείας προσελήφθη ως επιστημονικός βοηθός στην Aρχαιολογική Yπηρεσία του Nομού Θεσσαλονίκης και έλαβε μέρος σε ανασκαφές στη Δυτική Μακεδονία, κυρίως στην Πέλλα και το ανάκτορο της Bεργίνας ως επιστημονικός βοηθός των Εφόρων Αρχαιοτήτων Xαράλαμπου Mακαρόνα, Φώτη Πέτσα και Mανόλη Aνδρόνικου. Mεταξύ των ετών 1963 και 1980 υπηρέτησε ως Eπιμελητής και Έφορος Aρχαιοτήτων στις Aρχαιολογικές Περιφέρειες Hλείας-Μεσσηνίας, Αττικής, Εύβοιας, Φωκίδος-Λοκρίδος και Αιτωλοακαρνανίας, ενώ από το 1977 έως το 1980 διετέλεσε διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου των Δελφών. Πραγματοποίησε ανασκαφικές έρευνες σε όλες τις παραπάνω περιοχές όπου υπηρέτησε. Από το 1980 ως το 1984 ήταν προϊστάμενος της νεοσύστατης Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας για ολόκληρη την Ελλάδα με έδρα την Αθήνα.

Tο 1984 εξελέγη καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης στο Ρέθυμνο, όπου και δίδαξε ως το 2003. Την τριετία 1987-1989 υπήρξε Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου της Κρήτης και Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών. Από το 1985 έως το 2003 διηύθυνε την Πανεπιστημιακή ανασκαφή στον Τομέα I της αρχαίας Ελεύθερνας στην Κρήτη. Tο 1986 η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, όταν Γραμματέας της ήταν ο αείμνηστος Ακαδημαϊκός Γεώργιος Μυλωνάς, του ανέθεσε τη διεύθυνση των εργασιών της αρχαίας Μεσσήνης.

Ο Πέτρος Θέμελης είχε δημοσιεύσει δέκα μονογραφίες, διακόσιες πενήντα επιστημονικές πραγματείες, βιβλιοκρισίες, αρχαιολογικούς οδηγούς χώρων και μουσείων, εκθέσεις ανασκαφών, προλόγους εκδόσεων, άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες και μεταφράσεις από τα Γερμανικά στα Ελληνικά. Επιφυλλίδες του με σχόλια για ποικίλα θέματα της επικαιρότητας δημοσιεύονταν τακτικά στον ημερήσιο αθηναϊκό και μεσσηνιακό τύπο, καθώς και σε άλλα έντυπα.

Ήταν μέλος επιστημονικών Εταιρειών της Ελλάδας και του Εξωτερικού και έτυχε πολλών τιμητικών διακρίσεων από Δήμους, Κοινότητες, Σχολεία και άλλα Ιδρύματα. Είναι επίτιμος δημότης Μεσσήνης, Ανδρούσας και Καλαμάτας, ισόβιος Εταίρος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αντεπιστέλλον μέλος του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας των Ηνωμένων Πολιτειών, μέλος της Εταιρείας Ευβοϊκών Μελετών, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, της Eπιτροπής Συντήρησης Mνημείων Aκροπόλεως, του ICOM και ICOMOS, της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών με έδρα το Salzburg της Αυστρίας, πρόεδρος της Εταιρείας Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών, αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Γ. Ψαροπούλου Νεότερης Κεραμικής. Υπήρξε τακτικό μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Το 2005 τιμήθηκε με τον χρυσό Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής  Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο για το διδακτικό, επιστημονικό και ανασκαφικό έργο του. Επίσης, τιμήθηκε με δύο ευρωπαϊκά βραβεία (Europa Nostra), το 2006 στη Μαδρίτη και το 2011 στο Άμστερνταμ. Το 2016 τιμήθηκε με τον ανώτερο χρυσό Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Το ίδιο έτος ανακηρύχθηκε Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Αδαμοπούλου Μαίρη Δημοσιογράφος

H Μαίρη Αδαμοπούλου είναι δημοσιογράφος στο πολιτιστικό τμήμα της εφημερίδας Τα Νέα. Είναι αριστούχος του τμήματος Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με ειδίκευση στην Κλασική Γλυπτική από το ίδιο πανεπιστήμιο. Έχει εργαστεί στο Υπουργείο Πολιτισμού, στην Αρχαιολογική Εταιρεία και στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, ενώ τα τελευταία 24 χρόνια εργάζεται στην εφημερίδα Τα Νέα ως διαπιστευμένη συντάκτρια στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ειδικεύεται στην κάλυψη θεμάτων σχετικών με την αρχαιολογία, τις τέχνες και την Ιστορία. Παράλληλα έχει εργαστεί στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, και διατηρεί συνεργασίες με εξειδικευμένα πολιτιστικά έντυπα. Στους τομείς δραστηριοτήτων της είναι και η επικοινωνία σε διεθνείς διοργανώσεις. Μιλά αγγλικά, ιταλικά και ισπανικά.

Σχετικές ομιλίες

Πρωτότυπα έργα - αφιερώματα στον Πέτρο Θέμελη με τη σύμπραξη του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας 00:59:44

Οκτ 01, 2022

Πρωτότυπα έργα - αφιερώματα στον Πέτρο Θέμελη με τη σύμπραξη του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας

Μπένος Σταύρος Αθανασόπουλος Γιώργος Κουρουπός Γιώργος Γυφτάκης Στάθης Θέμελης Πέτρος Συμφωνική Ορχήστρα Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας Χορωδία "Μελίφωνο" Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας Παλαιολόγου Κατερίνα Τσελίκας Ανδρέας Ηλιοπούλου Ιουλίτα Μπόγρη Άρτεμις Αποστόλου Τάσος Χορωδία Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας Μικρό χορευτικό σύνολο της Δημοτικής Σχολής Χορού Καλαμάτας

Γλώσσα: Ελληνική