1939-1945: Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη της παγκόσμιας ιστορίας - 4η διάλεξη: 1944-45 Η Νέμεσις πάνω από τη Γερμανία και την Ιαπωνία

Φέτος, συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την επίσημη έναρξη του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου. Ήταν η 1η Σεπτεμβρίου του 1939 όταν η χιτλερική Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Το επίσημο τέλος ήρθε έξι χρόνια αργότερα με την παράδοση της Ιαπωνίας στις 15 Αυγούστου του 1945. Μερικές ημέρες πριν, οι ΗΠΑ είχαν καταστρέψει με ατομικές βόμβες τη Χιροσίμα (6/8) και το Ναγκασάκι (9/8). Αυτή η εξαετία με τα εκατομμύρια θύματα και το Ολοκαύτωμα ήταν η τρομακτικότερη περίοδος του 20ού αιώνα; Όχι. Είχε προηγηθεί ο Πρώτος Παγκόσμιος. Αμέτρητοι οι νεκροί και, κάτι ακόμα χειρότερο: μυριάδες οι τραυματίες. Αν και ο Δεύτερος Παγκόσμιος έχει καταγραφεί ως «η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη της ιστορίας» ο Πρώτος επέφερε κοσμοϊστορικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο και συντάραξε τον ψυχισμό της ανθρωπότητας. Μέσα σε τέσσερα χρόνια (1914-1918), ήρθαν τα πάνω κάτω. Ο Μεσοπόλεμος (1918-1939) είναι από τις πιο πυκνές, ενδιαφέρουσες και αποτρόπαιες περιόδους της ιστορίας. Όλα έγιναν μέσα σε είκοσι χρόνια. Από τη διάλυση των αυτοκρατοριών, τη δημιουργία νεοφανών εθνικών κρατών, τις εθνοκαθάρσεις ή τις μετακινήσεις πληθυσμών και τα εθνικοσοσιαλιστικά κινήματα (φασιστικά και ναζιστικά) έως τα πενταετή σοβιετικά αναπτυξιακά προγράμματα και τις δίκες της Μόσχας, τον ισπανικό Εμφύλιο, το κίνημα του Σουρεαλισμού, τα άλματα στις επιστήμες κλπ.

Με τη διαπίστωση ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος παραμένει ένα πελώριο ζήτημα, ένα ζήτημα για το οποίο γνωρίζουμε από λίγα έως ελάχιστα πράγματα – έστω κι αν πρόκειται για το κοντινό παρελθόν, η Πολιτιστική Εταιρεία ΠΑΝΟΡΑΜΑ διοργάνωσε έναν κύκλο τεσσάρων διαλέξεων του αρχιτέκτονα Κώστα Καραμαλή, σε βάθος γνώστη της Ιστορίας, με σκοπό μια σφαιρική προσέγγιση των γεγονότων της μεγαλύτερης πολεμικής σύρραξης της παγκόσμιας ιστορίας.

Διάλεξη Τέταρτη: 1944-45 Η Νέμεσις πάνω από τη Γερμανία και την Ιαπωνία

Το δράμα της κατοχής, τα αντιστασιακά κινήματα, και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Οι πράκτορες των Άγγλων (και Αμερικανών) στα Βαλκάνια και την υπόλοιπη Ευρώπη. Το κίνημα του Τίτο στην Γιουγκοσλαβία. Η τριπλή κατοχή στην Ελλάδα και η βουλγαρική επέκταση στην Μακεδονία μετά την ιταλική συνθηκολόγηση. Η μοίρα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και των Βαλκανίων. Οι τρομεροί εμπρηστικοί βομβαρδισμοί της συμμαχικής αεροπορίας με στόχο τις γερμανικές πόλεις με εκατόμβες νεκρών, κυρίως αμάχων. Η αργή συμμαχική προέλαση στην Ιταλία. 6 Ιουνίου 1944: η μεγάλη ημέρα της Νορμανδίας. Ταυτόχρονα, μεγάλη σοβιετική επίθεση στην Λευκορωσία: 4 γερμανικές στρατιές συντρίβονται. Η Εξέγερση της Βαρσοβίας. Στο Bretton Woods μπαίνουν τα θεμέλια για την μεταπολεμική κυριαρχία του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές.

Τον Αύγουστο οι ρωσικές επιθέσεις επεκτείνονται στον Νότο. Εισβολή στη Ρουμανία, και στην «ουδέτερη» Βουλγαρία. Και οι δύο χώρες «αλλάζουν» στρατόπεδο και συντάσσονται με τους Συμμάχους (δηλ. την ΕΣΣΔ). Οι Γερμανοί αποχωρούν από την Ελλάδα (Οκτώβριος 1944 – πλην Κρήτης). Τα «Δεκεμβριανά» στην Αθήνα. Αρδέννες: η τελευταία επίθεση του Χίτλερ. Φεβρουάριος 1945: η Διάσκεψη στη Γιάλτα χαράζει τον μεταπολεμικό κόσμο.

Απρίλιος 1945: ο ρωσικός κλοιός σφίγγει το Βερολίνο. Με τεράστιο τίμημα σε νεκρούς, η κόκκινη σημαία υψώνεται στο Ράϊχσταγκ. Στην άλλη άκρη του κόσμου, φονικότατες μάχες στην Ιβοζίμα και Οκινάβα. Οι Ιάπωνες πολεμιστές πεθαίνουν αλλά δεν παραδίδονται. Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι σηματοδοτούν τον τρόμο των όπλων μιας νέας εποχής. Το Τόκυο συνθηκολογεί. Ανακούφιση στον πλανήτη! Τα ατομικά όπλα δεν θα ξαναχρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά.

Οι διοργανωτές του κύκλου των ομιλιών για τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο προγραμμάτισαν μία ακόμα ομιλία, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 9 Ιανουαρίου 2020 και θα βιντεοσκοπηθεί από το BLOD.