1939-1945: Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη της παγκόσμιας ιστορίας - 2η διάλεξη: 1940-41 Η Γερμανία θριαμβεύει

Φέτος, συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την επίσημη έναρξη του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου. Ήταν η 1η Σεπτεμβρίου του 1939 όταν η χιτλερική Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Το επίσημο τέλος ήρθε έξι χρόνια αργότερα με την παράδοση της Ιαπωνίας στις 15 Αυγούστου του 1945. Μερικές ημέρες πριν, οι ΗΠΑ είχαν καταστρέψει με ατομικές βόμβες τη Χιροσίμα (6/8) και το Ναγκασάκι (9/8). Αυτή η εξαετία με τα εκατομμύρια θύματα και το Ολοκαύτωμα ήταν η τρομακτικότερη περίοδος του 20ού αιώνα; Όχι. Είχε προηγηθεί ο Πρώτος Παγκόσμιος. Αμέτρητοι οι νεκροί και, κάτι ακόμα χειρότερο: μυριάδες οι τραυματίες. Αν και ο Δεύτερος Παγκόσμιος έχει καταγραφεί ως «η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη της ιστορίας» ο Πρώτος επέφερε κοσμοϊστορικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο και συντάραξε τον ψυχισμό της ανθρωπότητας. Μέσα σε τέσσερα χρόνια (1914-1918), ήρθαν τα πάνω κάτω. Ο Μεσοπόλεμος (1918-1939) είναι από τις πιο πυκνές, ενδιαφέρουσες και αποτρόπαιες περιόδους της ιστορίας. Όλα έγιναν μέσα σε είκοσι χρόνια. Από τη διάλυση των αυτοκρατοριών, τη δημιουργία νεοφανών εθνικών κρατών, τις εθνοκαθάρσεις ή τις μετακινήσεις πληθυσμών και τα εθνικοσοσιαλιστικά κινήματα (φασιστικά και ναζιστικά) έως τα πενταετή σοβιετικά αναπτυξιακά προγράμματα και τις δίκες της Μόσχας, τον ισπανικό Εμφύλιο, το κίνημα του Σουρεαλισμού, τα άλματα στις επιστήμες κλπ.

Με τη διαπίστωση ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος παραμένει ένα πελώριο ζήτημα, ένα ζήτημα για το οποίο γνωρίζουμε από λίγα έως ελάχιστα πράγματα – έστω κι αν πρόκειται για το κοντινό παρελθόν, η Πολιτιστική Εταιρεία ΠΑΝΟΡΑΜΑ διοργάνωσε έναν κύκλο τεσσάρων διαλέξεων του αρχιτέκτονα Κώστα Καραμαλή, σε βάθος γνώστη της Ιστορίας, με σκοπό μια σφαιρική προσέγγιση των γεγονότων της μεγαλύτερης πολεμικής σύρραξης της παγκόσμιας ιστορίας.

Διάλεξη Δεύτερη: 1940-41 Η Γερμανία θριαμβεύει

Ο ληθαργικός πρώτος χειμώνας ακολουθείται από μια έξαρση γερμανικών επιθέσεων την άνοιξη. Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Βέλγιο και τελικά Γαλλία. Οι Γερμανοί φαίνεται σαν να έχουν ανακαλύψει έναν νέο τρόπο πολέμου. Η κραταιά Γαλλία καταρρέει σε 40 ημέρες. Ταπεινωτική συνθηκολόγηση από τον Πεταίν. Η Αγγλία με νέο ηγέτη τον Τσώρτσιλ, καταφέρνει να διασώσει τον στρατό της δια θαλάσσης από τη Δουνκέρκη. Κάθε γερμανική προσφορά για ειρήνη απορρίπτεται. Στην Μάχη της Αγγλίας η ΡΑΦ αποκρούει την Λουφτβάφφε. Η Ιταλία μπαίνει στον πόλεμο για να γνωρίσει αμέσως ήττες στην Αφρική. 28 Οκτωβρίου: Ο Μουσολίνι επιτίθεται στην Ελλάδα από την Αλβανία. Πανωλεθρία. Επέμβαση της Γερμανίας. Ο Ρόμμελ στην Αφρική. Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα, Μάχη της Κρήτης. Ο Χίτλερ στρέφεται στην Ανατολή. 22 Ιουνίου 1941: εισβολή στην Ρωσία. Νέος κεραυνοβόλος πόλεμος. Βαθύτατες διεισδύσεις των τεθωρακισμένων, χιλιάδες αιχμάλωτοι. Σμόλενσκ, Κίεβο, Οδησσός, Κριμαία, Ροστόβ, έως τις πύλες της Μόσχας. Αλλά η Μόσχα δεν πέφτει. Νικημένη από τον ρωσικό χειμώνα, η Βέρμαχτ κάνει πίσω. Ο εκβαρβαρισμός του πολέμου από το ρωσικό μέτωπο επεκτείνεται στην κατεχόμενη Ευρώπη.