Κωστής Κώστας
Μιχαηλίδης Τεύκρος
Φανουράκης Γιώργος
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
01/12/2023
Διάρκεια
01:27:39
Εκδήλωση
Ρόμπερτ Οπενχάιμερ: Επιστήμη και ηθικά διλήμματα στη δίνη του Πολέμου
Χώρος
ΙΑΝΟΣ
Διοργάνωση
Ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ
Εκδοτικός οίκος ΤΡΑΥΛΟΣ
IANOS
Κατηγορία
Ιστορία, Φυσικές επιστήμες
Ετικέτες
Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, Robert Oppenheimer, ατομική βόμβα, επιστήμονες, Πολιτική, πόλεμος, Ψυχρός Πόλεμος, πατέρας της ατομικής βόμβας, ανθρωπισμός, κβαντική θεωρία
Η ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ, ο Εκδοτικός οίκος ΤΡΑΥΛΟΣ και το βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ διοργάνωσαν την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου 2023, στην αίθουσα εκδηλώσεων του βιβλιοπωλείου ΙΑΝΟΣ, εκδήλωση με θέμα Ρόμπερτ Οπενχάιμερ: Επιστήμη και ηθικά διλήμματα στη δίνη του Πολέμου.
Πώς ένας ιδιοφυής επιστήμονας συμβάλει στη δημιουργία ενός ισχυρού όπλου μαζικής καταστροφής που απειλεί την ανθρωπότητα; Με αφορμή την επανακυκλοφορία του βιβλίου που τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ, «Ο Θρίαμβος και η Τραγωδία του Ρόμπερτ Oπενχάιμερ» των Kai Bird και Martin J. Sherwin (ΤΡΑΥΛΟΣ), και την προβολή της βιογραφικής ταινίας «Οπενχάιμερ», που σκηνοθέτησε ο Christopher Nolan, οι ομιλητές επιχειρούν να φωτίσουν της διαφορετικές όψεις της προσωπικότητας του «πατέρα της ατομικής βόμβας» στη δίνη μιας ταραγμένης εποχής.
Ο καθηγητής Ιστορίας Κώστας Κωστής, ο συγγραφέας και μαθηματικός Τεύκρος Μιχαηλίδης, και ο Ομότιμος Ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» Γιώργος Φανουράκης προσεγγίζουν τον περιπετειώδη βίο του Οπενχάιμερ, επανεξετάζουν καίρια ερωτήματα γύρω από τον ρόλο των επιστημόνων στην πολιτική και στον πόλεμο, συζητούν για τη μεταμόρφωση του «δημιουργού» της ατομικής βόμβας σε υπέρμαχο του περιορισμού της αλόγιστης παραγωγής ατομικών όπλων. Η περιπέτεια του Οπενχάιμερ δεν αφορά μόνο την αυγή της ατομικής εποχής και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι βαθιά συνυφασμένη με τις ιδεολογικές και γεωπολιτικές αναταράξεις που διαμόρφωσαν τη μακρόχρονη σύγκρουση του Ψυχρού Πολέμου και επηρεάζουν, μέχρι σήμερα, την πορεία του σύγχρονου κόσμου.
Ομιλητές
Κώστας Κωστής
Η ζωή του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ υποδεικνύει με τρόπο που ελάχιστα μπορεί να αμφισβητηθεί πώς ήδη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου διαμορφώνεται ένα κλίμα το οποίο, στη συνέχεια, θα μορφοποιηθεί σε ό,τι ονομάζουμε Ψυχρό Πόλεμο. Κατά δεύτερο λόγο, μέσα από τη ζωή που «πατέρα της ατομικής βόμβας», βλέπουμε να γεννιέται ένα αντικομουνιστικό κράτος, όπως ήταν όλα τα κράτη του δυτικού κόσμου αμέσως μετά τον Πόλεμο.
Τεύκρος Μιχαηλίδης
Η σύγκρουση καθηκόντων, ειδικά σε περίοδο πολέμου, είναι, ιδιαίτερα για έναν επιστήμονα, ένα συχνό αν και εξαιρετικά οδυνηρό συναίσθημα. Η περίπτωση του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Ως διευθυντής του εργαστηρίου του Λος Άλαμος για την κατασκευή της ατομικής βόμβας ήταν πρωτοπόρος στην ανάπτυξη ενός όπλου μαζικής καταστροφής σχεδιασμένου για να πλήξει κυρίως τον άμαχο πληθυσμό. Πώς μπορούσε αυτή του η ιδιότητα να συμβιβαστεί με τον ανθρωπισμό και τις κοινωνικές ευαισθησίες που αποτέλεσαν τα κύρια χαρακτηριστικά της παιδείας που είχε λάβει στο σπίτι και στο σχολείο; Και όταν αργότερα, στη δίνη του Ψυχρού Πολέμου, τέθηκε το ερώτημα της προληπτικής χρήσης των πυρηνικών όπλων, ποια μπορούσε να είναι η στάση ενός ανθρώπου που είχε σε όλη του τη ζωή αντιμετωπίσει με συμπάθεια αριστερές ιδέες και αντιλήψεις; Με αφορμή την επανακυκλοφορία στα ελληνικά του βιβλίου των Kai Bird και Martin J. Sherwin «Ο Θρίαμβος και η Τραγωδία του Ρόμπερτ Οπεχνάιμερ» και την προβολή της ταινίας για τον Οπενχάιμερ του Christopher Nolan, ερωτήματα σαν αυτό έρχονται ξανά στην επιφάνεια – πόσω μάλλον σε μια εποχή που ο πόλεμος βρίσκεται πάλι στη γειτονιά μας.
Γιώργος Φανουράκης
Παρουσιάζεται η καριέρα του Οπενχάιμερ ως επιστήμονα στην Αμερική και στην Ευρώπη τον καιρό της διαμόρφωσης και άνθησης της Κβαντικής Θεωρίας, της θεωρίας που καθορίζει τη συμπεριφορά της ύλης στον μικρόκοσμο και στην οποία στηρίζεται η σημερινή τεχνολογική εξέλιξη. Ο Οπενχάιμερ έγινε κυρίως γνωστός στο ευρύ κοινό για το ρόλο του στην κατασκευή της ατομικής βόμβας και την καταστροφή των πόλεων της Χιροσίμα και Ναγκασάκι στην Ιαπωνία. Οι μετέπειτα αγώνες του για να ελεγχθεί και να περιορισθεί παγκόσμια η αλόγιστη παραγωγή ατομικών όπλων τον έφερε σε δυσμένεια στο πολιτικό και στρατιωτικό καθεστώς της Αμερικής της εποχής εκείνης.
Ο Κώστας Κωστής σπούδασε στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και οικονομική ιστορία στην École des Hautes Études en Sciences Socials στο Παρίσι, όπου το 1985 υποστήριξε τη διδακτορική διατριβή του. Το 1990 του απονεμήθηκε το βραβείο Νίκου Σβορώνου για νέους ιστορικούς από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από το 2004 είναι καθηγητής οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ από το 1999 εργάζεται ως Σύμβουλος Διοίκησης της Alpha Bank. Είναι Διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας. Από το 2006 έως το 2009 κατείχε την Έδρα Σπουδών Νεώτερης και Σύχγρονης Ελλάδας στην École des Hautes Études en Sciences Socials. Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, O Πλούτος της Ελλάδας. Η ελληνική οικονομία κατά τον 20 και 21ο αιώνα, Αθήνα 2019, Κράτος και επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Η ιστορία του Αλουμινίου της Ελλάδος, Αθήνα 2013, Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας. Η διαμόρφωση του ελληνικού κράτους, 18ος -21ος αιώνας, Αθήνα 2013 (αγγλική έκδοση του βιβλίου Λονδίνο - Νέα Υόρκη 2018), Η ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (1914-1940), Αθήνα 2003, Στον καιρό της πανώλης. Εικόνες από τις κοινωνίες της ελληνικής χερσονήσου, 14ος – 19ος αιώνας, Ηράκλειο 1995.
O Τεύκρος Μιχαηλίδης είναι Κύπριος μαθηματικός και συγγραφέας που δραστηριοποιείται στο χώρο της «μαθηματικής μυθοπλασίας». Έχει εκδώσει επτά μυθιστορήματα, μια συλλογή αστυνομικών διηγημάτων και τρία βιβλία επιστημονικής εκλαΐκευσης. Ακόμα έχει συμμετάσχει με διηγήματά του σε πολλούς συλλογικούς τόμους. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε οκτώ ξένες γλώσσες. Η Γαλλική Δημοκρατία τον έχει τιμήσει με τον τίτλο «Chevalier dans l’ ordre des palmes académiques». Το πρόσφατο μαθηματικό – αστυνομικό του μυθιστόρημα, Εικασία 3ν+1 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ακόμη έχει μεταφράσει από τα Αγγλικά και τα Γαλλικά 48 βιβλία σχετικά με τα μαθηματικά και την ιστορία των επιστημών. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας και της ομάδας ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ.
Ο Δρ Γ. Κ. Φανουράκης είναι Ομότιμος Ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Εργάστηκε ως Διευθυντής Ερευνών στη Σωματιδιακή Φυσική, στο Ινστιτούτο Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», ερευνητής και καθηγητής ή διδάσκων σε Πανεπιστήμια της Αμερικής και της Ελλάδας και συνεισέφερε σε πειράματα σε επιταχυντές στην Αμερική και στην Ευρώπη. Έχει διατελέσει επί σειρά ετών Αναπληρωτής Διευθυντής του Ινστιτούτου Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής, πρόεδρος και μέλος του Επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου και Υπεύθυνος Εκπαίδευσης του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος». Παράλληλα με την έρευνα και τη διδασκαλία ασχολείται και με μεθοδολογίες μετάδοσης της Νέας Γνώσης στη Μέση Εκπαίδευση ως επίσης και με την εκλαΐκευση και διάδοση της Επιστήμης στο ευρύ κοινό.
