Πυρλή Ματθίλδη
Πετσίνη Πηνελόπη
Δελβερούδη Ελίζα - Άννα
Ρεντζής Θανάσης
Σταμπουλόπουλος Γιώργος
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
07/04/2025
Διάρκεια
01:20:58
Εκδήλωση
Έκθεση "1967 -1974. ΚΟΥΛΤΟΥΡΕΣ ΣΕ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ. ΖΩΗ - ΤΕΧΝΗ - ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ"
Χώρος
Μέγαρο Εϋνάρδου
Διοργάνωση
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Κατηγορία
Τέχνες / Πολιτισμός, Πολιτική
Ετικέτες
χούντα, κουλτούρα, τέχνη, προπαγάνδα, εικόνα, αντίσταση, Κινηματογράφος, φωτογραφία, Επταετία
Μια συζήτηση για τη χρήση της εικόνας στην προπαγάνδα και τις εικαστικές τέχνες κατά την περίοδο της Επταετίας.
H ιστορικός του θεάτρου και του κινηματογράφου Ελίζα Άννα Δελβερούδη και η φωτογράφος και ιστορικός φωτογραφίας Πηνελόπη Πετσίνη, οι οποίες σχεδίασαν την εκδήλωση, συνομίλησαν με τους σκηνοθέτες Θανάση Ρεντζή και Γιώργο Σταμπουλόπουλο. Την επιμέλεια και το συντονισμό της εκδήλωσης είχε η Ματθίλδη Πυρλή, Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.
Στο πλαίσιο της έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Αρχείο της ΕΡΤ, όπου παρουσιάστηκαν τεκμήρια και έργα τέχνης που απόκεινται στις πλούσιες συλλογές τους και τα οποία αποτυπώνουν γλαφυρά όχι τόσο την ιστορία της περιόδου όσο την ιδεολογική περιπέτεια της νεοελληνικής κοινωνίας τα ταραγμένα εκείνα χρόνια, με απώτερο στόχο τη βαθύτερη κατανόηση, την αυτογνωσία της δικής μας, μεταπολιτευτικής κοινωνίας.
Η δικτατορία 1967–1974 επέφερε βαθύτατες αλλαγές στον ιστό της χώρας, ανατρέποντας και τελικά αναδιαμορφώνοντας και ανανεώνοντας τα έως τότε πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα. Υπήρξε όμως και μια περίοδος με βαθύτατο αντίκτυπο στο ιδεολογικό υπόβαθρο και το πολιτιστικό παράδειγμα της ελληνικής κοινωνίας.
Στα χρόνια εκείνα το πλειοψηφικό δημοκρατικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας βίωνε την καθημερινότητα με τρόπο διττό. Από τη μια, η ζωή προχωρούσε με τους θεσμούς και τις κρατικές δομές υπό τον έλεγχο της χούντας, με το κράτος ως κυρίαρχη απειλή και με την αστυνομία, τη χωροφυλακή και τον στρατό να καιροφυλακτούν διαρκώς. Από την άλλη, απέναντι σε αυτή την αίσθηση διαρκούς ελέγχου θριάμβευε η σιωπηλή και συνθετική σκέψη, η σταθερή εναντίωση στη βαρβαρότητα, τη χυδαιότητα, την αυθαιρεσία.
Έτσι αναπτύχθηκαν, σχεδόν αμέσως, δύο αντίθετες κουλτούρες. Η μια ήταν η κουλτούρα της αδέσμευτης σκέψης, της τέχνης, της άμεσης και έμμεσης αντίστασης, η οποία μέσω της λογοτεχνίας, του θεάτρου, του κινηματογράφου και της εικαστικής δημιουργίας αγωνιζόταν να διασώσει το δημιουργικό και κριτικό πνεύμα. Η άλλη ήταν η μάσκα της χουντικής βαρβαρότητας, η οποία μέσω της κρατικής προπαγάνδας, φιλολαϊκών οικονομικών μέτρων και ενός χυδαίου δήθεν πατριωτισμού επί στείρων αντικομμουνιστικών βάσεων πρόβαλλε την ελαφρότητα ως τέχνη και ως εφόδιο για την προοπτική της χώρας.
Η εντεινόμενη αντιπαράθεση των δύο αυτών ιδεολογικών τάσεων θα οδηγήσει σταδιακά σε ζυμώσεις που θα βοηθήσουν την ελληνική κοινωνία να ξεπεράσει το ασφυκτικό μετεμφυλιακό πλαίσιο και να συγκροτήσει μια νέα νοοτροπία, η οποία, με την πτώση της χούντας, θα σφραγίσει την περίοδο της Μεταπολίτευσης.
Η δικτατορία μετά την πτώση της θα κληροδοτήσει στη δημοκρατία αναπόφευκτα την άκριτη εμμονή στην κουλτούρα της αντίστασης, αλλά και την ανοχή στην πεζότητα της δημόσιας χουντικής κουλτούρας. Η ροή της δημοκρατικής πλέον ζωής θα πάψει να ανανεώνεται από την έμμεση, συγκαλυμμένη έκφραση ιδεών, και η πραγματικότητα θα αποκτήσει σταδιακά ένα πρόσωπο αντιληπτό απ’ όλους. Η χούντα θα αποτελέσει παρελθόν, έχοντας αφήσει πίσω της την καταστροφή της Κύπρου, ίχνη βαρβαρότητας αποτυπωμένα στα σώματα και στις ψυχές όσων βασανίστηκαν, αλλά και ίχνη ανοχής στη βαρβαρότητα εμπεδωμένα στη νοοτροπία της χώρας.
Η Ματθίλδη Πυρλή είναι φιλόλογος και εργάζεται ως αρχειονόμος στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ). Είναι υπεύθυνη του τμήματος Ελληνισμού Αιγύπτου και της Συλλογής Χαρτών. Με τη Βασιλική Χατζηγεωργίου έχουν επιμεληθεί τη φωτογραφική σειρά ΑΦΕΛΙΑ του ΜΙΕΤ. Είναι υποψήφια διδάκτορας του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ.
Mathilde Pyrli is a philologist. She works as archivist at the Hellenic Literary and Historical Archive of the National Bank of Greece Cultural Foundation (ELIA/MIET). She is responsible for ELIA/MIET’s Map Collection and the department of Hellenism of Egypt. With Vassiliki Hatzigeorgiou, they have co-edited MIET’s photographic series AFELIA. She is a PhD student at the School of English Language and Literature of the NKUA.
Η Πηνελόπη Πετσίνη γεννήθηκε στο Βουκουρέστι το 1973. Σπούδασε φωτογραφία στην Αθήνα και στη Βρετανία (University of London, Goldsmiths College –ΜΑ και University of Derby –PhD) με υποτροφία του I.K.Y. Είναι διδάκτωρ των Τεχνών και των Ανθρωπιστικών Επιστημών με ειδίκευση στη φωτογραφία. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα, τόσο ως προς τη θεωρία όσο και ως προς την πρακτική, εστιάζουν στη φωτογραφία και τη σχέση της με την ατομική και συλλογική μνήμη, την ιστορία και την πολιτική. Έχει εκθέσει και δημοσιεύσει εκτεταμένα στην Ελλάδα και διεθνώς και τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί συστηματικά. Έχει επιμεληθεί σημαντικό αριθμό φωτογραφικών και εικαστικών εκθέσεων με πιο πρόσφατες τις ομαδικές «Μια Άλλη Ζωή: Ανθρώπινες Ροές / Άγνωστες Οδύσσειες» (Μουσείο Φωτογραφίας Θεσ/νίκης, 5/2016 – 4/2017) και «Τόποι Μνήμης» (Μουσείο Μπενάκη, 6-7/2016). Επιμελήθηκε την κεντρική θεματική της Photobiennale 2018 που αποτελείται από δύο διεθνείς ομαδικές εκθέσεις στο Μουσείο Φωτογραφίας και στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης (28/9/2018 - 29/3/2019, Θεσ/νίκη) με τίτλο «Capitalist Realism: Συντελεσμένο Μέλλον | Παρελθόν Διαρκείας» και τον ομότιτλο συλλογικό τόμο (Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, 2018). Στις πρόσφατες εκδόσεις της συγκαταλέγονται επίσης το βιβλίο Τόποι Μνήμης: Φωτογραφία, Συλλογική Μνήμη και Ιστορία (Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας, 2016) και οι συλλογικοί τόμοι Η Λογοκρισία στην Ελλάδα (Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, 2016) και Λεξικό Λογοκρισίας στην Ελλάδα: Καχεκτική Δημοκρατία, Δικτατορία, Μεταπολίτευση (Καστανιώτης, 2018) τους οποίους συνεπιμελήθηκε με τον Δημήτρη Χριστόπουλο.
Διδάσκει θεωρία φωτογραφίας και σύγχρονης τέχνης από το 2004 (Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, ΠΑΔΑ / Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών). Δίδαξε επίσης ως εξωτερικός συνεργάτης του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (2012-16) στα πλαίσια του προγράμματος Δια Βίου Μάθησης και της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στο πρόγραμμα «Ζητήματα θεωρίας των Εικαστικών Τεχνών και της Φωτογραφίας». Δίδαξε στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου το μάθημα «Τέχνη, Ελευθερία, Λογοκρισία» και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Πολιτική Επιστήμη και Νεότερη Ιστορία» το μάθημα «Λογοκρισία: Διεπιστημονικές προσεγγίσεις» από κοινού με τον Δ. Χριστόπουλο. Υπήρξε Επιστημονικά Υπεύθυνη στο μεταδιδακτορικό ερευνητικό πρόγραμμα «Η Λογοκρισία στον Κινηματογράφο και τις Εικαστικές Τέχνες» στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
