Αυτοβιογραφικά κόμικς / graphic medicine

Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης με αφορμή το graphic novel: «Ο Συλλέκτης- Έξι Διηγήματα για Έναν Κακό Λύκο» του Soloúp.

Τα γκράφικ νόβελς, μια δημοφιλής αφηγηματική φόρμα της τέχνης των κόμικς, βρίσκονται στις μέρες μας στο επίκεντρο της εκδοτικής παραγωγής, έχοντας κερδίσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών. Ταυτόχρονα, αποτελούν αντικείμενο μελέτης της ακαδημαϊκής κοινότητας, εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, απασχολούν κριτικούς λογοτεχνίας και δημοσιογράφους.

Στο σύγχρονο πολιτισμικό πεδίο, τα γκράφικ νόβελ προτείνουν μια πολυπρισματική και πολυφωνική θεώρηση της κόμικς αφήγησης η οποία συνδιαλέγεται δυναμικά με άλλες μορφές τέχνης (λογοτεχνία, κινηματογράφος, ζωγραφική) και επιχειρεί να αναδείξει τις καλλιτεχνικές και αφηγηματικές δυνατότητες ενός, συνεχώς εξελισσόμενου, αφηγηματικού μέσου που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των αφηγηματικών τεχνών που ανέδειξε η πολιτισμική εξέλιξη του 20ού και 21ου αιώνα.

Πού οφείλεται όμως η άνθηση της συγκεκριμένης φόρμας των κόμικς; Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη δυναμική της παρουσία; Πώς συνδέεται με τις άλλες τέχνες και ειδικότερα με την λογοτεχνία; Ποιες δυνατότητες εξέλιξης μπορούν να έχουν στο μέλλον; Μπορούν όλα τα κόμικς να χαρακτηριστούν γκράφικ νόβελ;

Αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτει και φιλοδοξεί να απαντήσει η ημερίδα Τα Γκράφικ Νόβελ: Απαιτητικές Αφηγήσεις από μια Ώριμη Φόρμα των Κόμικς, στο πλαίσιο της οποίας πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι, δημιουργοί κόμικς, εκδότες και εκπρόσωποι της σκηνής των γκράφικ νόβελ στην Ελλάδα συνομιλούν για τη δημοφιλή σε Ελλάδα και εξωτερικό φόρμα των κόμικς.

Οργανωτική επιτροπή: Εύη Σαμπανίκου, Πάνος Κρητικός, Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup)

Η ημερίδα διοργανώθηκε με την υποστήριξη του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Αυτοβιογραφικά κόμικς / graphic medicine

Όταν ο Will Eisner στη δεκαετία του 1970 χρησιμοποίησε τον όρο graphic novel, για να περιγράψει το έργο του «To Συμβόλαιο με το Θεό», όριζε έναν νέο χώρο και ένα νέο πεδίο για τα κόμικς. Ταυτόχρονα όμως, ενώ κυοφορούνταν ο όρος “graphic novel” αυτή η νέα τάση γεννήθηκε με μια ασάφεια ως προς το περιεχόμενο και τη φόρμα. Βεβαίως, στην πάροδο των χρόνων προέκυψαν εμβληματικά έργα, όπως το “Maus” του Art Spiegelman, το “Persepolis” της Marjane Satrapi, και το “Blankets” του Craig Thompson. Koινό χαρακτηριστικό αυτών των έργων είναι οι έννοιες της μαρτυρίας, της βιογραφίας και της αυτοβιογραφίας.

Δεχόμενοι τον ορισμό της αυτοβιογραφίας ως μιας αναδρομικής αφήγησης σε μορφή κειμένου γραμμένο από ένα πραγματικό πρόσωπο που αφορά τις προσωπικές του εμπειρίες και την ατομική του ιστορία, ο ορισμός των αυτοβιογραφικών κόμικς καταλήγει να είναι, κατά έναν τρόπο, ταυτολογικός. Κάνουμε λόγο για αυτοβιογραφικά κόμικς, γιατί αυτά αυτοπροσδιορίζονται ως τέτοια.

H αυτοβιογραφία αποτελεί ένα αξιοπρόσεκτο φαινόμενο των τελευταίων ετών και βρίσκεται στο επίκεντρο των αναλύσεων θεωρητικών των κόμικς, όπως των Thierry Groensteen, Elisabeth El Refaie, Andrew Kunka. Μία λέξη-κλειδί στα αυτοβιογραφικά κόμικς είναι η λέξη «τραύμα» με την έννοια της τραυματικής εμπειρίας, άλλοτε με ιστορική και άλλοτε με προσωπική διάσταση. Έτσι υπάρχει αφενός το θέμα του Ολοκαυτώματος στο “Maus” του Spigelman και αφετέρου το θέμα της παιδικής κακοποίησης στο “Daddy’s Girl” της Debbie Drechsler.

H παρούσα εισήγηση ασχολείται με μία υποκατηγορία των αυτοβιογραφικών κόμικς, που εμφανίζεται κυρίως μετά το 2010 και θα δημιουργήσει μια νέα μεταφραστική πρόκληση στην ελληνική γλώσσα. Πρόκειται για την κατηγορία των κόμικς που αυτοπροσδιορίζονται ως «graphic medicine». Η εμφάνιση του όρου πιστώνεται στον Ian Williams, Βρετανό ιατρό, συγγραφέα και δημιουργό κόμικ και υποδηλώνει τη διασταύρωση του μέσου των κόμικς με θέματα που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη.