Γλύκατζη-Αρβελέρ Ελένη

Η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ είναι μία από τις πλέον εξέχουσες πνευματικές προσωπικότητες της χώρας μας. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάστηκε στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών και -από το 1953- συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι, όπου ειδικεύτηκε στη μελέτη του κόσμου της χριστιανικής Ανατολής και, ειδικότερα, του κράτους και της κοινωνίας του Βυζαντίου. Το 1955 διορίσθηκε στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) -τη διεύθυνση του οποίου ανάλαβε το 1964 -και το 1967 αναγορεύτηκε σε καθηγήτρια της Σορβόνης, έχοντας στο μεταξύ τιμηθεί με τον τίτλο του Docteur des Lettres. Αφού διετέλεσε Διευθύντρια του Κέντρου Ιστορίας και Πολιτισμού του Βυζαντίου και της Χριστιανικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris 1, εξελέγη Αντιπρύτανις του Πανεπιστημίου της Σορβόνης (1970-1973) και το 1967 έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας. Εννέα χρόνια αργότερα, το 1976, εξελέγη Πρύτανης του Πανεπιστήμιου της Σορβόνης. Ήταν η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε αυτή τη θέση στα 700 χρόνια λειτουργίας του ιστορικού αυτού Πανεπιστημίου.

Είναι αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και Πρόεδρος της Επιτροπής Ηθικής του Εθνικού Κέντρου για την Επιστημονική Έρευνα (Γαλλία), Επίτιμη Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και της Διεθνούς Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών. Είναι διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού. Επίσης, διετέλεσε Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του Κέντρου Georges Pompidou-Beaubourg.

Τα έργα της αφορούν κυρίως την ιδιότητά της ως βυζαντινολόγου. Μεταξύ των σημαντικότερων, αξίζει να αναφερθούν οι «Έρευνες για τη διοίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τον 9ο και 10ο αιώνα» (1960), «Το Βυζάντιο και η θάλασσα» (1966), «Μελέτες για τη διοικητική και κοινωνική διάρθρωση του Βυζαντίου» (1971), «Βυζάντιο, η χώρα και τα εδάφη» (1976), και «Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» (1976), «Βυζαντινή Γεωγραφία», «Ιστορική γεωγραφία του μεσογειακού κόσμου». Γνωστή είναι επίσης και για το μεγάλο αίσθημα φιλελευθερισμού και ελεύθερης έκφρασης των ιδεών που την διέπουν. Όπως είχε η ίδια αναφέρει σε συνέντευξή της: "Ποτέ δεν επέτρεψα, ως πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, να μπει στο ίδρυμα αστυνομικός χωρίς να είμαι και εγώ η ίδια μπροστά".

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ θεωρείται σήμερα από τις πλέον εξέχουσες πανεπιστημιακές προσωπικότητες, ιδιαίτερα στη Βυζαντινολογία, με πολύ μεγάλο αριθμό σχετικών διαλέξεων και ομιλιών εντός και εκτός Ελλάδας. Στην πολύχρονη ακαδημαϊκή σταδιοδρομία έχει αναλάβει τα ανώτερα αξιώματα και έχει τιμηθεί με πλήθος διεθνών διακρίσεων. Στα βιβλία της περιλαμβάνονται, επίσης, "Η Σμύρνη ανάμεσα σε δύο τουρκικές κατοχές" (1975), "Η διασπορά στο Βυζάντιο" (1995), "The Making of Europe" (2000), "Γιατί το Βυζάντιο" (2010) κ.ά.