Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Το ευρύ πεδίο της Ψυχιατρικής

Σολδάτος Κωνσταντίνος

15 Απριλίου 2019

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 01:02:39 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 595
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Από τα βάθη των αιώνων η άυλη ψυχή θεωρήθηκε υπεύθυνη για την νοητικοσυναισθηματική συγκρότηση και την εν γένει συμπεριφορά του ανθρώπου, όπως και για τις διαταραχές τους που από τις αρχές του 19ου αιώνα αποτελούν αντικείμενο μελέτης και κλινικής αντιμετώπισης της Ψυχιατρικής. Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα διάφορες θεωρίες αναπτύχθηκαν για την κατανόηση και θεραπεία των ψυχικών διαταραχών, με προεξάρχουσα την υπό του Φροϋντ διατυπωθείσα Ψυχανάλυση. Παράλληλα στην κλινική πρακτική κατίσχυσε βαθμιαία η αυτονόμηση της Ψυχιατρικής από την προηγουμένως ενιαία ιατρική ειδικότητα Νευρολογίας – Ψυχιατρικής. Ραγδαίες εξελίξεις κατά την τελευταία 60ετία οδήγησαν στην επισημοποίηση της αθεωρητικής συστηματικής νοσολογικής κατάταξης των ψυχικών διαταραχών και στην ανακάλυψη αποτελεσματικών ψυχοφαρμάκων. Οι έρευνες στην Ψυχιατρική αλληλοτροφοδοτήθηκαν με τις παράλληλα διεξαγόμενες έρευνες στην Ψυχολογία, στην Βιολογία και στις Κοινωνικές Επιστήμες. Οι διεπιστημονικές αυτές συνέργειες οδήγησαν στην ομόθυμη εφαρμογή του Βιοψυχοκοινωνικού Προτύπου στο ευρύτατο πεδίο κλινικών εκφάνσεων της Ψυχιατρικής.

Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση της Διεθνούς Ταξινόμησης Νόσων (ICD-10), οι ψυχικές διαταραχές κατατάσσονται σε 10 ευρείες ομάδες εντός εκάστης των οποίων περιλαμβάνονται 10 μείζονες διαταραχές και πολλές ελάσσονες, διακρινόμενες από αλλήλων με βάση διαφορετικά διαγνωστικά κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά είναι κατηγορικού τύπου (ναι/όχι) και θεσπίσθηκαν κατόπιν ομοφωνίας εμπειρογνωμόνων. Μολονότι η ταξινομική αυτή πρόοδος είναι εντυπωσιακή, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει την υφιστάμενη παραμέληση χρήσης διαστατικών διαγνωστικών κριτηρίων και αναζητά τρόπους συγκερασμού τους με τα κατάλληλα κατηγορικά κριτήρια.

Εκτός από την αντιμετώπιση των 100 μειζόνων και των πολλών ελασσόνων ψυχικών διαταραχών, όπως ταξινομούνται στο ICD-10, οι κλινικοερευνητικές δραστηριότητες των ψυχιάτρων στο πλαίσιο της Διασυνδετικής Ψυχιατρικής επεκτείνονται στην αμφίδρομη συνεργασία τους με τους συναδέλφους τους όλων σχεδόν των άλλων ιατρικών ειδικοτήτων. Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της επίδρασης ψυχολογικών και ψυχοπαθολογικών παραγόντων στην έναρξη και στην πορεία των σωματικών παθήσεων, όπως και της ψυχολογικής αντίδρασης στα προβλήματα που προκύπτουν από τις ποικίλες σωματικές νόσους και τις παρενέργειες των εφαρμοζομένων θεραπειών τους.

Εξάλλου η Ψυχιατρική σχετίζεται σε άλλοτε άλλο βαθμό με συναφείς Θετικές Επιστήμες (Νευροεπιστήμες, Γενετική και λοιπούς κλάδους της Βιολογίας, Ανοσολογία, Επιδημιολογία κ.α.), Κοινωνικές Επιστήμες (Νομική, Οικονομικές Επιστήμες, Κοινωνιολογία, Πολιτικές Επιστήμες κ.α.) και με Θεωρητικές Επιστήμες (Ψυχολογία, Φιλοσοφία, Θεολογία, Φιλολογία κ.α.).

Τέλος η διεπιστημονικότητα που χαρακτηρίζει την παροχή κλινικών υπηρεσιών και την εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων στη σύγχρονη Ψυχιατρική αντανακλάται στην ανάγκη συνυπηρέτησης και αρμονικής συνεργασίας πλέον των 150 επιστημόνων διαφόρων κλάδων (71 Ψυχίατροι, 29 Ψυχολόγοι, 18 Νοσηλευτές, 14 Κοινωνικοί Λειτουργοί, 13 Εργοθεραπευτές, 4 Βιολόγοι, 2 Κοινωνιολόγοι) στη μεγαλύτερη Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική της χώρας μας: την Α’ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ. Παρόμοια διεπιστημονική συγκρότηση, σε σχετικά μικρότερη έκταση, υφίσταται σε όλες σχεδόν τις Ψυχιατρικές Κλινικές ανά την Ελλάδα.

Σολδάτος Κωνσταντίνος Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ

Ο Κωνσταντίνος Σολδάτος είναι Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εκπαίδευση
Ο Καθηγητής Κ. Ρ. Σολδάτος απεφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και έλαβε τον τίτλο ειδικότητος Νευρολογίας – Ψυχιατρικής το 1967 μετά από την αντίστοιχη άσκηση στην Α’ Παθολογική Κλινική του ΕΚΠΑ στο Λαϊκό Νοσοκομείο όπως και στη Νευρολογική Κλινική και στη Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Επιπροσθέτως εκπαιδεύτηκε στην Κλινική Ηλεκτροεγκεφαλογραφία στο αντίστοιχο τμήμα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Manitoba, στο Winnipeg του Καναδά (1973 -1974). Επίσης εκπόνησε Διδακτορική Διατριβή (1969) και Διατριβή επί Υφηγεσία (1989) στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ.

Διδακτικό και Κλινικό Έργο
Από το 1967 μέχρι σήμερα, εργάστηκε στις Ψυχιατρικές Κλινικές: του ΕΚΠΑ (1967- 1973 & 1979 – 2007 ως μέλος ΔΕΠ και από το 2007 μέχρι σήμερα ως Ομότιμος Καθηγητής), του Pennsylvania State University (1974-1977 &1978 -1979) και του New York Medical College (1977-1978). Επίσης υπήρξε Επισκέπτης Καθηγητής στο Hahnemann Medical College (Philadelphia, USA) και στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας (St. George’s University of London Medical Programme). Κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής του καριέρας, διετέλεσε Αναπληρωτής Διευθυντής του "Κέντρου Μελέτης και Θεραπείας Διαταραχών Ύπνου" στο Penn State University, Διευθυντής της "Μονάδας Μελέτης του Ύπνου και των Διαταραχών του" στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (την οποία και ίδρυσε το 1980), Διευθυντής της Β’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (Αττικό Νοσοκομείο) καθώς και της A’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (Αιγινήτειο Νοσοκομείο). Κατά την τελευταία δωδεκαετία είναι Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής και Διευθυντής της Μονάδας Φροντίδας Ψυχικής Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως Ομότιμος Καθηγητής υπήρξε Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ «Διασυνδετική Ψυχιατρική: Απαρτιωμένη Φροντίδα Σωματικής και Ψυχικής Υγείας» επί μια πενταετία (2009-2014). Εξάλλου, εξακολουθεί να συμμετέχει στο Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών της Α’ Παθολογικής Κλινικής και της Α’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (διδασκαλία της «Σχέσης Ιατρού - Ασθενούς»), όπως και στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Κλινικής Εντατικής Θεραπείας του ΕΚΠΑ «Διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο- Εργαστηριακή και Κλινική Ιατρική του Ύπνου» (διδασκαλία της “Ιστορίας της Έρευνας και Κλινικής της Ιατρικής του Ύπνου”).

Θέσεις Ευθύνης
Ο Καθηγητής Κ. Ρ. Σολδάτος υπηρέτησε επί μια οκταετία στο Διοικητικό Συμβούλιο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Εταιρειών Βιολογικής Ψυχιατρικής (WFSBP) διαδοχικά ως Αντιπρόεδρος (2009-2013), Πρόεδρος (2013-2015) και Τέως Πρόεδρος (2015-2017). Επίσης, έχει υπηρετήσει ως Πρόεδρος της Επιτροπής Ψυχικής Υγείας του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) και ως μέλος επιτροπών πολλών άλλων εθνικών (π.χ. ΕΟΦ) και διεθνών (πχ CPNP) οργανισμών. Υπήρξε Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας του Ύπνου (1997-2012), της Ιατρικής Εταιρίας Αθηνών (1999-2000), της Βιοϊατρικής Εταιρίας του Διεθνούς Ελληνισμού (1999-2005), του Ελληνικού Κολλεγίου Ακαδημαϊκής Ψυχιατρικής (2003-2006), της Ένωσης Καθηγητών Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (2005-2007), και της Διεθνούς Νευροψυχιατρικής Εταιρίας (2006-2008). Επίσης, μέχρι σήμερα είναι Πρόεδρος της "Ελληνικής Εταιρείας Προαγωγής της Ψυχιατρικής και Συναφών Επιστημών" την οποία την ίδρυσε το 2004. Εξάλλου, τον Φεβρουάριο του 2017 εξελέγη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών (ΣΟΚ) του ΕΚΠΑ. Επιπλέον, έχει υπηρετήσει ως Πρόεδρος ή Συμπρόεδρος 2 Επιστημονικών Επιτροπών της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας (WPA), ενώ έχει συμμετάσχει ως μέλος σε άλλες 4 επιτροπές της WPA όπως και σε 10 της WFSBP, σε 5 εκ των οποίων ήταν Πρόεδρος. Έχει επίσης δραστηριοποιηθεί στη διοργάνωση περισσότερων από 300 εθνικών και διεθνών συνεδρίων, ενώ σε 22 από αυτά ήταν Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής.

Συγγραφικό και Ερευνητικό Έργο
Ο Καθηγητής Κ. Ρ. Σολδάτος έχει διατελέσει Διευθυντής Σύνταξης των Αρχείων Ελληνικής Ιατρικής και Φιλοξενούμενος Διευθυντής Σύνταξης (Guest Editor) 2 Ελληνικών και 3 διεθνών επιστημονικών περιοδικών Ψυχιατρικής, ενώ έχει εκδώσει 40 επιστημονικά βιβλία (10 εκ των οποίων στα αγγλικά). Επίσης έχει δημοσιεύσει πάνω από 400 επιστημονικά άρθρα ή κεφάλαια βιβλίων. Τα επιστημονικά άρθρα του (Ν=252) που περιλαμβάνονταν στο κατάλογο Google Scholar τον Δεκέμβριο του 2018 είχαν λάβει 12251 βιβλιογραφικές αναφορές (h-index=56). Ήδη την 1η Απριλίου του 2019 οι βιβλιογραφικές του αναφορές ήσαν 12317 (h-index=58). Το ευρύ ερευνητικό του έργο καλύπτει πολλούς τομείς της Ψυχιατρικής και συχνά προσλαμβάνει διεπιστημονικό χαρακτήρα. Πάντως, το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού του έργου αφορά την Παθολογία και τη Φαρμακολογία του Ύπνου, με επίκεντρο τη μελέτη της αϋπνίας και τη σχέση της με την Ψυχοπαθολογία.

Διακρίσεις
Σε αναγνώριση της επιστημονικής συμβολής του, ο καθηγητής Κ.Ρ. Σολδάτος έχει λάβει πολυάριθμες διακρίσεις από διάφορους επιστημονικούς φορείς με πιο σημαντικές τις παρακάτω: Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών, Επίτιμος Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας του Ύπνου (την οποία και ίδρυσε το 1997), Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Καθηγητών Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Επίτιμος Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Εταιριών Βιολογικής Ψυχιατρικής, Επίτιμος Εταίρος της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας, όπως και Επίτιμο Μέλος της Ψυχιατρικής Εταιρείας της Πολωνίας, της Νευροψυχιατρικής Εταιρίας του Μεξικού, της Νευροψυχιατρικής Εταιρίας της Αργεντινής και του Διεθνούς Κολλεγίου Γηριατρικής Ψυχονευροφαρμακολογίας. Έχει επίσης λάβει ορισμένα βραβεία, όπως το Lifetime Career Achievement Aristotle Gold Medal, το Owl of Wisdom Award και το Athens Hypnology Award. Τέλος, τον Ιούλιο του 2014, εξελέγη Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (European Academy of Sciences and Arts).

Σχετικές ομιλίες