Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Παθήσεις των Νεφρών: Μπορεί η αναγεννητική ιατρική να συμβάλλει στη θεραπεία;

Δροσοπούλου Γαρυφαλλιά

8 Ιουλίου 2024

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 00:34:59 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 48
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Η σύγχρονη ιατρική είναι άρρηκτα δεμένη με την επαναστατική εξέλιξη της Μοριακής Βιολογίας. Τόσο η διάγνωση όσο και η πρόγνωση και θεραπεία έχει σε μεγάλο βαθμό επηρεασθεί από την απαράμιλλη ευαισθησία και τη μοναδική ειδικότητα των τεχνικών της Μοριακής Ανάλυσης. Βασικός στόχος είναι η μελέτη της παθογένειας και εξέλιξης των νόσων με βάση τις διαταραχές των γονιδίων και των προϊόντων τους δημιουργώντας μία γέφυρα μεταξύ της βασικής έρευνας και της κλινικο- εργαστηριακής ιατρικής. Το «Εργαστήριο Παθοβιολογίας Κυττάρων και Συνδετικού Ιστού» επικεντρώνεται μεταξύ άλλων και στη μελέτη της γονιδιακής έκφρασης σε παθολογικές καταστάσεις σχετιζόμενες με μεταβολικές διαταραχές. Βασικός στόχος είναι η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών παθογένεσης των νεφρικών κυττάρων και απώτερα η παρέμβαση με αναχαίτιση ανάπτυξης του παθολογικού κυτταρικού φαινότυπου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μελετών αποτελούν οι παθήσεις των νεφρών με έμφαση στη Διαβητική Νεφροπάθεια (ΔΝ). Η ΔΝ είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα και αποτελεί χρόνια συνέπεια του μη επαρκώς ελεγχόμενου Σακχαρώδους Διαβήτη (ΣΔ). Πρόσφατες μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι το 10-13% του συνολικού ενήλικου πληθυσμού βρίσκεται σε κάποιο στάδιο νεφροπάθειας, χωρίς τις περισσότερες φορές να το γνωρίζει. Δυστυχώς πολλές πτυχές του παθογενετικού μηχανισμού της Διαβητικής Νεφροπάθειας δεν είναι γνωστές σε μοριακό και κυτταρικό επίπεδο και δεν υπάρχουν αξιόπιστοι δείκτες που να επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωση και εκτίμηση της υπάρχουσας νεφρικής βλάβης. Πολλαπλοί παράγοντες, μοριακοί, μεταβολικοί, σηματοδοτικοί, οι οποίοι αλληλοεπηρεάζονται συμβάλλουν στην εμφάνιση της ΔΝ. Η διατήρηση της λειτουργίας και της μορφολογίας μίας σημαντικής κατηγορίας κυττάρων του νεφρικού σπειράματος, των ποδοκυττάρων, καθώς και η προστασία τους από την απόπτωση αποτελούν πρωταρχικούς στόχους. Φάρμακα που αναστέλλουν τους εμπλεκόμενους βιοχημικούς στόχους έχουν δοκιμαστεί και ορισμένα βρίσκονται σε κλινική εφαρμογή, όμως προκύπτει ανάγκη για μακροχρόνιες χορηγήσεις όχι μόνο ενός φαρμάκου αλλά πολλών, πράγμα δύσκολο, λόγω ανεπιθύμητων πιθανώς ενεργειών και αυξημένου κόστους. Οι δυσκολίες αυτές ενισχύουν την υποχρέωση για καινοτόμες στρατηγικές αναγεννητικής θεραπευτικής παρέμβασης. Ο συνδυασμός της διερεύνησης μορίων-κλειδιών που σχετίζονται με την παθογένεια της ΔΝ και εφαρμογών που εμποδίζουν ή αναστέλλουν πιθανές αλλοιώσεις τους σε πρώιμα στάδια, πρόκειται στο μέλλον να συμβάλουν ουσιαστικά στη βελτίωση του τρόπου ζωής και γήρανσης (healthy aging) και να προσφέρουν τεράστια οικονομία στα συστήματα παροχής υγείας των κρατών.

Δροσοπούλου Γαρυφαλλιά Ερευνήτρια Β΄, Ινστιτούτο Βιοεπιστημών και Εφαρμογών, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος

Η Γαρυφαλιά Δροσοπούλου γεννήθηκε ατην Αθήνα το 1971. Φοίτησε στο University College London, από όπου έλαβε B.Sc. Κυτταρικής Βιολογίας το 1994. Στη συνέχεια εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο University College London, από όπου έλαβε το Ph.D. της στην Αναπτυξιακή Βιολογία με θέμα τη μελέτη του μηχανισμού δράσης γονιδίων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των άκρων κατά την εμβρυογένεση. Έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Department of Anatomy and Developmental Biology, University College London με θέμα τη μελέτη της έκφρασης γονιδίων στα πρώτα στάδια της εμβρυϊκής ανάπτυξης (στάδιο βλαστοκυστών- blastocyst stage) και στην ανάπτυξη μεθοδολογίας για την in vitro καλλιέργεια εμβρύων στο στάδιο βλαστοκυστών με ταυτόχρονη μελέτη γονιδιακής έκφρασης. Από το 2000-2002 υπήρξε μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εργαστήριο Πειραματικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών επικεντρώνοντας στη φαρμακολογική αξιολόγηση πρωτότυπων ραδιοεπισημασμένων συμπλόκων, με σκοπό την απεικόνιση των 5-ΗΤ1Α υποδοχέων της σεροτονίνης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στο ρόλο των νευροτροφικών παραγόντων στην ανάπτυξη του ιππόκαμπου. Από το 2002 μέχρι σήμερα εργάζεται στο Ινστιτούτο Βιοεπιστημών και Εφαρμογών του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» με κύριο ερευνητικό αντικείμενο τη μελέτη της γονιδιακής ρύθμισης σημαντικών γονιδίων των επιθηλιακών σπειραματικών κυττάρων με σκοπό την ανάπτυξη μεθόδων ελέγχου της κυτταρικής πρόσδεσης στην εξωκυττάρια ουσία.

Βασικό στόχο αποτελεί η διερεύνηση και κατανόηση των μηχανισμών που ευθύνονται για την εμφάνιση διαβητικής νεφροπάθειας η οποία αποτελεί την κυριότερη επιπλοκή σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 ή 2. Τα παρόντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στους εξής τομείς: α) Μελέτες νεφρικής λειτουργίας: Ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων νεφρικών ποδοκυττάρων σε φυσιολογικές και διαβητικές συνθήκες, β) Προστατευτική δράση βιταμίνης D στη λειτουργία νεφρικών ποδοκυττάρων) γ) Μελέτη της οδού σηματοδότησης της νεφρίνης σε νεφρικά ποδοκύτταρα και αλληλεπίδραση της με μονοπάτια που ελέγχουν την επιβίωση των ποδοκυττάρων. Οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι σημαντικές πρωτεΐνες – δείκτες του ποδοκυτταρικού φαινότυπου-, μειορυθμίζονται προοδευτικά με την έκθεση των ποδοκυττάρων σε υψηλές συγκεντρώσεις γλυκόζης θέτοντας ως στόχο την πυροδότηση της επαναδιαφοροποίησής τους, ως προληπτική/θεραπευτική προσέγγιση της διαβητικής νεφροπάθειας. Στα πλαίσια αυτά ερευνάται ο μηχανισμός νεφροπροστατευτικής δράσης της βιταμίνης D (καλσιτριόλη) και του αναλόγου της (παρικαλσιτόλη). Έχει δειχθεί ότι η χορήγηση παρικαλσιτόλης προκάλεσε αύξηση της πρόσδεσης του μεταγραφικού παράγοντα VDR στον υποκινητή κομβικών γονιδίων και επαγωγή της μεταγραφικής διαδικασίας. Η προστατευτική δράση της βιταμίνης D είναι κλινικά πολύτιμη εξαιτίας της επαγόμενης διατήρησης των εξειδικευμένων συστατικών των ποδοκυττάρων τόσο σε φυσιολογικές όσο και σε διαβητικές συνθήκες.

Σχετικές ομιλίες