Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Η επανάσταση του 1821, κινητήριες ιδέες και συλλογικότητες – 6η εκδήλωση

Καλπαδάκης Γιώργος, Καλοσπύρος Νικόλαος

24 Σεπτεμβρίου 2020

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 01:08:02 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 795
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ)  διοργανώνουν μια σειρά επιμορφωτικών διαλέξεων με θέμα «Η επανάσταση του 1821, κινητήριες ιδέες και συλλογικότητες».

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έξι εκδηλώσεις, στις οποίες θα υπάρχουν δύο εισηγήσεις: μία ιστορική και μία φιλολογική. Οι εισηγητές θα αναδείξουν πλευρές της διαδρομής από την πολυεθνική αυτοκρατορία στο εθνικό κράτος, θέτοντας στο επίκεντρο των ανακοινώσεών τους ζητήματα της διεθνούς και ελληνικής ιστορίας και της νεοελληνικής γραμματείας.

Ο κύκλος θα ολοκληρωθεί με ένα στρογγυλό Τραπέζι, βασισμένο στις νεότερες προσεγγίσεις της ιστοριογραφίας γύρω από την Επανάσταση. Εισηγητές θα είναι ιστορικοί και φιλόλογοι από πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα οι οποίοι θα φωτίσουν γεγονότα και κείμενα μέσα από διαφορετικές οπτικές τους.

Το BLOD βιντεοσκόπησε και δημοσιεύει την έκτη εκδήλωση του κύκλου, που περιλαμβάνει τις ακόλουθες ομιλίες:

Γιώργος Καλπαδάκης, Ιερά συμμαχία: μύθος και πραγματικότητα

Με τη λήξη των ναπολεόντειων πολέμων οι νικήτριες δυνάμεις αντιμετώπισαν την ανάγκη πολιτικής αναδιοργάνωσης της Ευρώπης, επαναχάραξης των συνόρων και δημιουργίας ενός συστήματος αρχών που θα καθόριζε τις μεταξύ τους σχέσεις τους στη νέα εποχή. Σε αυτό το πλαίσιο, το 1815, συνομολογήθηκε η Ιερά Συμμαχία, μια συμφωνία ανάμεσα στους ηγεμόνες της Αυστρίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας στην οποία θα προσχωρούσαν όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κράτη. Σκοπός της ήταν να δημιουργήσει ένα σύστημα εξισορροπήσεως των δυνάμεων που θα εξασφάλιζε την ειρήνη, την σταθερότητα και την πολιτική νομιμότητα σε μία ήπειρο που είχε γνωρίσει κοινωνικές επαναστάσεις και πολεμικές συγκρούσεις. Η αοριστία του κειμένου της συνθήκης προσφερόταν για ποικίλες ερμηνείες και ιδεολογικές χρήσεις, ενώ η μη ένταξη της Αγγλίας προδίκαζε την αναποτελεσματικότητά της στο πεδίο της πρακτικής διπλωματίας, εν αντιθέσει προς την περίπτωση της Τετραπλής/Πενταπλής Συμμαχίας. Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να αναθεωρηθεί η εικόνα της Ιεράς Συμμαχίας ως μιας συνωμοτικής ομάδας που δεν απέβλεπε παρά μόνο στην αυτοσυντήρηση των μοναρχικών καθεστώτων μέσω της καταστολής των επαναστατικών κινημάτων. Φαίνεται ότι υπήρξε προπομπός των υπερεθνικών δομών που θα συγκροτούνταν επί τη βάσει οικουμενικών αρχών, αφού συνέτεινε στην καθιέρωση του συστήματος των συνεδρίων διακηρύσσοντας την αφοσίωση των μελών της στη διατήρηση της ειρήνης. Περαιτέρω, το χριστιανικό υπόβαθρο της Συμμαχίας συναρθρώθηκε με τις διεργασίες που συντελούνταν στο εσωτερικό της Ρωσίας που θα κορυφώνονταν με τη συγκρότηση ενός συμπαγούς, διεκδικητικού πανορθόδοξου κινήματος στη ρωσική κοινωνία. Εν τέλει, παρά τη συνύφανση της ίδρυσής της με τους σκοπούς αντιδραστικών απολυταρχικών δυνάμεων, η ιδέα της Ιεράς Συμμαχίας θα μετασχηματιζόταν με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδεθεί σταδιακά με τον επίμονο μύθο της ρωσικής επέλασης στη Χερσόνησο του Αίμου, ζωογονώντας έτσι τον πανσλαβισμό αλλά και τα πάσης φύσεως εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στα Βαλκάνια.

Νικόλαος Α. Ε. Καλοσπύρος, Η ανοίκειος αγωνία του πολιτικού απομνημονεύματος και του πολιτικού υπομνήματος: η Ιερά Συμμαχία και η ανθελληνική πολιτική ως ρητορικό επιχείρημα
στα αυτοβιογραφήματα του Μέττερνιχ και του Καποδίστρια

Η παρούσα εισήγηση αναπτύσσεται με την κριτική ματιά του φιλολόγου αναγνώστη των κειμενικών πηγών της εν λόγω ιστορικής περιόδου· όχι με την πληρότητα των γνώσεων του ειδικού ιστορικού επιστήμονα, αν και οι λογικές ενστάσεις για τη χρήση και διδασκαλία του ιστορικού μαθήματος υποβάλλουν μια ανυπότακτη σοβαρότητα προσέγγισης των πηγών αντί της εύκολης καταφυγής σε ορισμένα βιβλία ιδεολογικώς προσεγγίσιμα. Τα πολιτικά απομνημονεύματα του εξέχοντος Αυστριακού διπλωμάτη Πρίγκηπος Μέττερνιχ (Klemens Wenzel Nepomuk Lothar, Prince of Metternich-Winneburg zu Beilstein, 1773-1859) και το πολιτικό υπόμνημα το οποίο συνέταξε γαλλιστί ο ομότεχνός του Έλληνας Κόμης Ιωάννης Καποδίστρια (1776-1831) –που διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (ρωσ. граф Иоанн Каподистрия) και αργότερα πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας κατά τη μεταβατική περίοδο κατά την οποία η χώρα τελούσε υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων– και απηύθυνε στον Τσάρο Νικόλαο της Ρωσίας το 1826, για να του εξιστορήσει την πολιτική και διοικητική δράση του από το 1798 έως το 1822 και για να του υποβάλει και επισήμως την παραίτησή του από το αξίωμα του Γραμματέως των Εξωτερικών της Ρωσίας, θέση όπου τον είχε διορίσει από το 1815 ο Τσάρος Αλέξανδρος, αποτελούν κείμενα «διαλόγου» μεταξύ του άτεγκτου ανθελληνισμού και πολιτικού συντηρητισμού που επέβαλε στην ευρωπαϊκή ήπειρο και ιδίως στη νοτιανατολική Ευρώπη η ψυχή της Ιεράς Συμμαχίας (μετά τη λήξη του Συνεδρίου της Βιέννης τον Ιούνιο του 1815) από τη μία, και του άδολου πατριωτισμού και της ικανής Realpolitik για μια ευρωπαϊκή ομοεθνία, όπως πρέσβευε ο Κερκυραίος πολιτικός, από την άλλη. Διερευνάται η αίσθηση της πολιτικής τέχνης και της διπλωματικής αβεβαιότητας αφ’ ενός μεν ως «ρητορικό» επιχείρημα διάρθρωσης των σκέψεων των δύο πολιτικών προσώπων, αφ’ ετέρου δε η συνεκτίμηση της πολιτικής ευθύνης έναντι του ιστορικού ικριώματος και της υστεροφημίας έναντι του μελλοντικού αναγνωστικού κοινού: η ιστορία ως πράξη και ως εκδίκηση αγωνίας για το μέλλον των λαών. Προτείνεται η ανάγνωση των πηγών ως στέρεα βάση για τη διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης και για την αποτίμηση της δράσης των ιστορικών συντελεστών μιας κρίσιμης εποχής για τον Νεώτερο Ελληνισμό.

Καλπαδάκης Γιώργος Εντεταλμένος ερευνητής, Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού (ΚΕΙΝΕ) Ακαδημίας Αθηνών

Ο Γιώργος Καλπαδάκης είναι εντεταλμένος ερευνητής του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού (ΚΕΙΝΕ) της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει διδάξει στα τμήματα Νομικής και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης καθώς και στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης. Μεταξύ 2015 και 2017 διετέλεσε Visiting Scholar στο Centre for Development Studies του πανεπιστημίου Cambridge. Αριθμεί πολλές ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα περιοδικά ενώ το 2013 τιμήθηκε με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τη μελέτη του με τίτλο «Το μακεδονικό ζήτημα, 1962-1995. Από τη σιωπή στη λαϊκή διπλωματία». Σπούδασε στο University College London, το London School of Economics and Political Science και το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου αναγορεύθηκε διδάκτωρ το 2009.

Καλοσπύρος Νικόλαος δ.φ., Επισκέπτης Καθηγητής Ιστορίας και Ερμηνευτικής της Κλασικής Φιλολογίας, ΕΚΠΑ

Ο Νικόλαος Α. Ε. Καλοσπύρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Σπούδασε στο Τμήμα Κλασικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Κλασική Φιλολογία. Τα τελευταία χρόνια δίδασκε στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (Μ.Ι.Θ.Ε.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα και δημοσιεύματα περιλαμβάνονται η ιστορία της κλασικής φιλολογικής επιστήμης στη νεότερη Ελλάδα και Ευρώπη, η θεωρία και φιλοσοφία της κριτικής και εκδοτικής του κειμένου, ο Αδαμάντιος Κοραής ως κριτικός φιλόλογος, η αρχαία ιατρική (Ιπποκράτης), η ελληνοϊουδαϊκή γραμματεία (μετάφραση των Εβδομήκοντα, Φίλων ο Ιουδαίος), η αρχαία λογοτεχνική θεωρία, η υφολογία και αρχαιογνωσία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Γιώργος Καλπαδάκης, Ιερά συμμαχία: μύθος και πραγματικότητα

Βιβλιογραφία

Bitis, Alexander, Russia and the Eastern Question: Army, Government, and Society 1815–1833 (Οξφόρδη 2006).
Bourquin, Maurice, Histoire de la Sainte Alliance (Librairie De L'Universite Georg & Cie 1954).
Ghervas, Stella, “Balance of Power vs. Perpetual Peace: Paradigms of European Order from Utrecht to Vienna, 1713–1815,” International History Review, 39:3 (2017), pp. 404-425.
de Graaf, Beatrice, Ido de Haan και Brian Vick (επιμ.), Securing Europe after Napoleon: 1815 and the New European Security Culture (Cambridge University Press 2019).
Prousis, Theophilus C., Russian Society and the Greek Revolution (Northern Illinois University Press 1994).
Sedivy, Miroslav, Metternich, the Great Powers and the Eastern Question (Pilsen 2013).
Stråth, Βο, Europe’s Utopias of Peace: 1815, 1919, 1951 (Bloomsbury 2016).

Νικόλαος Α. Ε. Καλοσπύρος, Η ανοίκειος αγωνία του πολιτικού απομνημονεύματος και του πολιτικού υπομνήματος: η Ιερά Συμμαχία και η ανθελληνική πολιτική ως ρητορικό επιχείρημα
στα αυτοβιογραφήματα του Μέττερνιχ και του Καποδίστρια

Βασική βιβλιογραφία:

Για τη θεωρία

Danisch, Robert (2010), “Political Rhetoric in a World Risk Society”, Rhetoric Society Quarterly 40, σσ. 172-192.
Rak, Julie (2004), “Are Memoirs Autobiography? A Consideration of Genre and Public Identity”, Genre 36, σσ. 305-326.
Spengemann, William (1980), The Forms of Autobiography: Episodes in the History of a Literary Genre. New Haven: Yale University Press.
Summa-Knoop, Laura Di (2017), “Critical Αutobiography: Α Νew Genre?”, Journal of Aesthetics & Culture 9:1, 1358047, DOI: 10.1080/20004214.2017.1358047
Villadsen, Lisa Storm (2008), “Speaking on Behalf of Others: Rhetorical Agency and Epideictic Functions in OfficialApologies”, Rhetoric Society Quarterly 38, σσ. 25-45.
Voloshchuk, Iryna & Usyk, Galyna (2018), “Argumentation in Political Discourse: Semantic, Composition and Stylistic Register”, Humanities and Social Sciences Review 8, σσ. 223-232.
Zinsser, William (1998) (επιμ.), 1998, Inventing the Truth: The Art and Craft of Memoir, New York: Mariner.

Για τα κείμενα-πηγές

Metternich-Winneburg, R. von (1882-1883) (επιμ.), Aus Metternichs nachgelassenen Papieren, τόμ. III, IV και VI, Wien.
Memoirs of Prince Metternich (1773-1835), vols. 1-8, Edited by Prince Richard Metternich; The Papers Classified and Arranged by M. A. de Klinkowström; Translated by Mrs Alexander Napier, New York: C. Scribner’s Sons, 1880-1882 [ο τόμ. 2 τυπώθ. London, Richard Bentley & Son, New Burlington Street, ενώ ο τόμ. 5 (1830-1835) μεταφρ. από τον Gerard W. Smith]
Prince Clemens von Metternich, The Autobiography, 1773-1815, Welwyn Garden City: Ravenhall Books, 2004.
Jean Capodistria. Aperçu de ma carrière publique depuis 1798 jusqu’à 1822, Πετρούπολις 1868 [ανατυπώθηκε χ.χ. από την Εταιρία Μελέτης της Ελληνικής Ιστορίας - ΕΜΕΙΣ] = αναδημ. “Zapiska Grafa Ioanna Kapodistria o ego sluzhebnoj dejatel’nosti”, Geneva, 12/24 December 1826, Sbornik Russkogo Istoricheskogo Obshchestvo τόμ. III (St Petersburg, 1868), 215-220 = Αυτοβιογραφία Ιωάννου Καποδίστρια, εισαγωγή μετάφρασις και σχόλια Μιχαήλ Λάσκαρι, προλ. K. Θ. Δημαράς, Αθήναι: Γαλαξίας (Βιβλιοθήκη Ελλήνων και Ξένων Συγγραφέων. 58) [1940] 1962 = Ιωάννης Καποδίστριας, Επισκόπηση της πολιτικής σταδιοδρομίας μου από το 1798 έως το 1822, μετάφρ. Λ. Δρακόπουλος, Αθήνα: Εκάτη, 2014· βλ. Ιωάννης Καποδίστριας, «Επισκόπησις της πολιτικής μου σταδιοδρομίας από του 1798 μέχρι του 1822», Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τόμ. Α΄, [http://62.217.127.123/~jkok/kapodistrias/ arheion_ioannou_kapodistria__t__a__-b-1*3.html].
Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, 9 τόμοι, επιμ. Κωνσταντίνος Δάφνης, Κέρκυρα: Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, 1976-1983 [http://kapodistrias.digitalarchive.gr/thedigitalarchive.php].

Για την ιστορική ερμηνεία τους

Arsh, Grigori (2011), Η Φιλική Εταιρία στη Ρωσία. Ο απελευθερωτικός αγώνας του ελληνικού λαού στις αρχές του 19ου αι. και οι ελληνορωσικές σχέσεις, Αθήνα: Παπασωτηρίου.
Αρς, Γκρ. (2015), Ο Ιωάννης Καποδίστριας στη Ρωσία, μτφρ. Αν. Μπελοζέροβα, πρόλ. Β. Παναγιωτόπουλος Αθήνα: Ασίνη (Βιβλιοθήκη Κέντρου Ελληνορωσικών Ιστορικών Ερευνών).
Bitis, Alexander (2000), Τhe Russian Army and the Eastern Question, 1821-1834, διδ. διατριβή, LSE.
Bleyer, Alexandra (2014), Das System Metternich. Die Neuordnung Europas nach Napoleon, Darmstadt: WBG.
Bloom, Robert L., Crapster, B. L. & Dunkelberger, H. A. (1958), “1. The Era of Metternichian Conservatism, 1815-1848. Pt. XIII: Political Liberalism and Nationalism, 1815-1871”, Ideas and Institutions of Western Man, Gettysburg College, σσ. 1-15 [https://cupola.gettysburg.edu/contemporary_sec13].
Frangos, George (1973), “The Philiki Etaireia: A Premature National Coalition”, στον τόμο Richard Clogg (επιμ.), The Struggle for Greek Independence: Essays to Mark the 150th Anniversary of the Greek War of Independence, London: Macmillan, 1973, σσ. 87-103.
Grimsted, P. K. (1968), “Capodistrias and a ‘New Order’ for Restoration Europe: The ‘Liberal Ideas’ of a Russian Foreign Minister”, Journal of Modern History 40, σσ. 166-192.
___ (1969), The Foreign Ministers of Alexander I: Political Attitudes and the Conduct of Russian Diplomacy, 1801-1825, Berkeley.
Jelavich, Barbara (1991), Russia’s Balkan Entanglements, 1806-1914, Cambridge.
Kissinger, Henry A. (1954), A World Restored: Mettemich, Castlereagh and the Problems of Peace, 1812-22, Boston: Harvard University, ανατ. London: Mifflin Houghton 1973 = Κίσσιγκερ Χ., Ένας αποκατεστημένος κόσμος: Ο Μέττερνιχ, ο Κάσλρη και τα προβλήματα της ειρήνης, 1812-1822, επιμ. Δημήτρης Μιχαλόπουλος, μτφρ. Δημήτρης Μιχαλόπουλος, Αθήνα: Παπαζήση, 2003.
Kraehe, Enno E. (1963), Metternich’s German Policy, τόμ. 1: The Contest with Napoleon, 1799-1814, Princeton, N.J.
___ (1966), “Raison d’etat et ideologic dans la politique allemande de Metternich (1809-1820)”, Revue d’histoire moderne et contemporaine 13, σσ. 181-194.
___ (1971) (επιμ..), The Metternich Controversy, New York, Chicago, San Francisco,
Atlanta, Dallas, Montreal, Toronto, London, Sydney (ανατ. New York, 1977).
___ (1983), Metternich’s German Policy, τόμ. 2: The Congress o f Vienna, 1814-1815, Princeton, N.J.
___ (1992), “A Bipolar Balance of Power’, American Historical Review 97, σσ.707-715.
Kraus, Karl (1993), Politisches Gleichgewicht und Europagedanke bei Metternich, Frankfurt am Main: Haag + Herchen.
Merriman, John (2004), A History of Modern Europe: From the Renaissance to the Present, 2η έκδ., New York: W. W. Norton.
Mowat, R. B. (1922), A History of European Diplomacy, 1815–1914, London: Edward Arnold.
Musulin, Stella (1975), Vienna in the Age of Metternich, London: Faber and Faber.
Nadeau, Ryan M. (2016), “Creating a Statesman: The Early Life of Prince Clemens von Metternich and its Effect on his Political Philosophy”, The Gettysburg Historical Journal 15 , σσ. 55-82.
Nicolson, Harold George (1961), The Congress of Vienna, a study in allied unity: 1812-1822, London: Constable.
Okey, Robin (2001), The Habsburg Monarchy, c. 1765–1918, Macmillan.
Palmer, Alan (1972), Metternich: Councillor of Europe, London: Orion (ανατ. 1997).
Πουκαμισάς, Γεώργιος Δ. (2010), Καποδίστριας - Μέττερνιχ. Δύο αντίθετες αντιλήψεις για το Ανατολικό Ζήτημα, Αθήνα: Κασταλία.
Porter, Roy & Teich, Mikulas (1988) (επιμ.), Romanticism in National Context, Cambridge: Cambridge University Press.
Prousis, Theophilus C. (1994), Russian Society and the Greek Revolution, DeKalb: Northern Illinois University Press.
Rendall, Matthew (2009), “Cosmopolitanism and Russian Near Eastern Policy, 1821-41: Debunking a Historical Canard”, στον τόμο W. Pyta (επιμ.), Das europäische Mächtekonzert: Friedens- und Sicherheitspolitik vom Wiener Kongreß 1815 bis zum Krimkrieg 1853, Köln, Weimar, Wien.
Riley, J. P. (2013), Napoleon and the World War of 1813: Lessons in Coalition Warfighting, Routledge.
Ross, Stephen T. (1969), European Diplomatic History 1789–1815: France against Europe, New York: Doubleday & Company.
Sauvigny, Guillaume de Bertier de (1996), Metternich – Staatsmann und Diplomat im Zeitalter der Restauration, München: Diederichs, 1996.
Schamesberger, H. (1972), Canning und die Politik Metternichs, διδ. διατριβή, Wien.
Schelle, Karel, Tauchen, Jaromír, Veselá, Renata & Šedivý, Miroslav (2010), Staat und Recht in der Zeit Metternichs, München: Dr. Hut Verlag.
Schremmer, Bernd (1990), Metternich – Kavalier und Kanzler, Halle/Leipzig: Mitteldeutscher Verlag.
Schroeder, Paul W. (1969), Metternich’s Diplomacy at its Zenith, New York.
___ (1992), “Did the Vienna Settlement Rest on a Balance of Power?”, The American Historical Review 97, σσ. 683-706.
___ (2009), “The Transformation of European Politics: Some Reflections”, στον τόμο W. Pyta (επιμ.), Das europäische Mächtekonzert: Friedens- und Sicherheitspolitik vom Wiener Kongreß 1815 bis zum Krimkrieg 1853, Köln, Weimar, Wien, σσ. 25-40.
Schubert, Anselm & Pyta, Wolfram (2018), Die Heilige Allianz. Entstehung – Wirkung – Rezeption, Stuttgart: Kohlhammer.
Schulz, M. (2009), Normen und Praxis: Das Europ¨aische Konzert der Großmächte als Sicherheitsrat, 1815–1860, München.
Schulz, O. (2009), “‘This Clumsy Fabric of Barbarous Power’: Die europäische Außenpolitik und der außereuropäische Raum am Beispiel des Osmanischen Reiches”, στον τόμο W. Pyta (επιμ.), Das europäische Mächtekonzert: Friedens- und Sicherheitspolitik vom Wiener Kongreß 1815 bis zum Krimkrieg 1853, Köln, Weimar, Wien, σσ. 273-298.
Schütz, E. (1975), Die europäische Allianzpolitik Alexanders I. und der griechische Unabhängigkeitskampf 1820–1830, Wiesbaden.
Šedivý, Miroslav (2011), Krvavá odyssea: Řecký boj za nezávislost 1821-1832, Praha: Epocha.
___ (2013), Metternich, The Great Powers and The Eastern Question, Pilsen.
Siemann, Wolfram (2010), Metternich. Staatsmann zwischen Restauration und Moderne, München: Beck.
___ (2016), Metternich. Stratege und Visionär. Eine Biografie, München: Beck = Metternich: Strategist and Visionary, Belknap Press of Harvard University Press, 2019.
Sifneos, Evrydiki (2014), “Preparing the Greek Revolution in Odessa in the 1820s: Tastes, Markets and Political Liberalism”, The Historical Review / La Revue Historique 11, σσ. 139-170.
Sked, Alan (2008), Metternich and Austria: An Evaluation, Basingstoke, England: Palgrave Macmillan.
Sofka, James R. (1998), “Metternich’s Theory of European Order: A Political Agenda for ‘Perpetual Peace’”, Review of Politics 60, σσ. 115-149.
Srbik, Heinrich von (1925-1954), Metternich – Der Staatsmann und der Mensch, 3 τόμοι, München: Bruckmann, ανατ. 1957.
___ (1971), “Statesman of Philosophical Principles,” στον τόμο Kraehe E. E. (επιμ.), The Metternich Controversy, New York, Chicago, San Francisco, Atlanta, Dallas, Montreal, Toronto, London, Sydney (ανατ. New York, 1977), σσ. 33-47.
St Clair, W. (2008), That Greece Might Still Be Free: The Philhellenes in the War of Independence, Cambridge.
Vick, Brian E. (2014), The Congress of Vienna-Power and Politics after Napoleon, Harvard University Press.
Woloch, Isser (1996) (επιμ.), Revolution and the Meanings of Freedom in the Nineteenth Century, Stanford, CA: Stanford University Press.
Yamada, Norihito (2004), George Canning and the Concert of Europe, September 1822-July 1824, διδ. διατριβή, London School o f Economics and Political Science, University o f London.
Ypsilanti, H. (1927), Metternichs Stellung zum griechischen Freiheitskampf, διδ. διατριβή, Wien.
Zamoyski, A. (2007), Rites of Peace: The Fall of Napoleon and the Congress of Vienna, London.

Σχετικές ομιλίες