Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Έλληνες κριτικοί και ιστορικοί της τέχνης στο Παρίσι, 1945-1975 - Εισαγωγή

Ματθιόπουλος Ευγένιος

10 Οκτωβρίου 2014

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 16:35 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 1483
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Το Παρίσι, που ήταν ως γνωστόν μητρόπολη της σύγχρονης τέχνης από τις αρχές του 20ού αιώνα, συνέχισε και μετά τον πόλεμο να προσελκύει καλλιτέχνες και επιστήμονες από όλα τα μέρη του κόσμου. Ανάμεσά τους ήταν και Έλληνες τεχνοκρίτες και ιστορικοί της τέχνης, όπως οι Άγγελος Γ. Προκοπίου, Ελένη Βακαλό, Τώνης Σπητέρης, Γιώργος Μουρέλος, Γιώργος Πετρής, Νίκος Χατζηνικολάου, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Εμμανουήλ Μαυρομμάτης κ.ά., οι οποίοι σπούδασαν κοντά σε σημαντικούς δασκάλους (Jean Laude, Pierre Francastel, Roland Barthes, Pierre Vilar κ.ά.),  παρακολουθούσαν τις ζυμώσεις γύρω από την θεωρία και την ιστορία της τέχνης, και επιχείρησαν να μεταφέρουν στα ελληνικά επιστημονικά πράγματα τις νέες ιδέες και τους κριτικούς κανόνες, τις θεωρίες, τις μεθόδους και τα επιστημονικά παραδείγματα και πειθαρχίες που αφομοίωσαν στο Παρίσι. Παράλληλα, οι ελληνικής καταγωγής κριτικοί Κριστιάν Ζερβός και ο Τεριάντ, που είχαν παίξει πρωταρχικό ρόλο στα καλλιτεχνικά πράγματα κατά τον Μεσοπόλεμο, εξακολουθούσαν αφενός να έχουν γόνιμη δράση στη γαλλική πρωτεύουσα αφετέρου να ασκούν ιδιαίτερη επιρροή στον κόσμο της τέχνης στην Ελλάδα. Τις μεταπολεμικές δεκαετίες επίσης ωρίμασαν επιστημονικά Γάλλοι αισθητικοί και ιστορικοί της τέχνης όπως οι Olivier Revault d'Allonnes και François Loyer, οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν να μελετήσουν τη νεώτερη ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή. Τέλος, αρκετοί Έλληνες καλλιτέχνες, που έζησαν στο Παρίσι συνδέθηκαν με ηγετικές μορφές πρωτοποριακών κινημάτων, όπως ο Pierre Restany και άντλησαν από τις ιδεολογικές τάσεις, τις μορφολογικές αναζητήσεις και τις δράσεις των Νέων Ρεαλιστών, των Καταστασιακών, των στρουκτουραλιστών κ.ά.
 
Η Ημερίδα επιχειρεί να αναδείξει την πολυμορφία των παραπάνω ζητημάτων και να διευρύνει τη μελέτη και τον διάλογο γύρω από το έργο και την προσφορά αυτής της πλειάδας τεχνοκριτών, θεωρητικών και ιστορικών της τέχνης που, είτε άμεσα, είτε έμμεσα διαδραμάτησαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ελληνικής τέχνης της μεταπολεμικής περιόδου και συνεισέφεραν καθοριστικά στη διαμόρφωση του λόγου περί τέχνης στην Ελλάδα. Επίσης, στόχος της Ημερίδας, πέρα από την ανάδειξη του ρόλου αυτών των προσωπικοτήτων, είναι να  αναλυθούν οι τρόποι με τους οποίους οι τεχνοκριτικές τάσεις και οι θεωρητικές αναζητήσεις που κυριαρχούσαν εκείνη την περίοδο στη Γαλλία προσλήφθηκαν στον ελληνικό χώρο.
 
Για τον σκοπό αυτό οι πρωτότυπες ανακοινώσεις της Ημερίδας είναι επικεντρωμένες στα παραπάνω πρόσωπα, ενώ τα μονοθεματικά στρογγυλά τραπέζια-συζητήσεις είναι οργανωμένα γύρω από τα χρόνια των σπουδών και τις περιόδους της αισθητικής-επιστημονικής διαμόρφωσης κριτικών και ιστορικών της τέχνης. Οι ανακοινώσεις θα αφορούν επίσης γενικότερα θέματα διαμεσολάβησης και υποδοχής των κυρίαρχων ιδεών και τάσεων της γαλλικής ιστορίας και κριτικής της τέχνης από τον ελληνικό καλλιτεχνικό κόσμο.
 
Η ημερίδα – την οποία επιμελήθηκαν η Πολύνα Κοσμαδάκη (Μουσείο Μπενάκη) και ο Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος (Πανεπιστήμιο Κρήτης - Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ)  -   οργανώθηκε στο πλαίσιο του τετραετούς ερευνητικού προγράμματος Athènes-Paris 1945-1974 / Αθήνα-Παρίσι 1945-1975, που πραγματοποιείται από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών EFA σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ, και αποσκοπεί στην τεκμηρίωση και μελέτη των πολιτιστικών σχέσεων Γαλλίας και Ελλάδας κατά την περίοδο 1945-1975.
 

Ματθιόπουλος Ευγένιος Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Ο Ευγένιος Ματθιόπουλος είναι Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης, στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενος ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ.

Το 1983 απέκτησε πτυχίο ζωγραφικής από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 1985 συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο στον τομέα της Ιστορίας της Τέχνης (1985) και, μετέπειτα, στη Φιλοσοφία της Τέχνης και Αισθητικής (1987) στο Πανεπιστήμιο Paris I - Panthéon - Sorbonne. To 1997 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Μπιεννάλε της Βενετίας 1934-1940 στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Το 1995-2001, εργάστηκε ως επιστημονικός επιμελητής και αρχισυντάκτης του Λεξικού Ελλήνων Καλλιτεχνών (Μέλισσα, Αθήνα, τόμοι Α΄-Δ΄: 1997-2001).

Το 2003-2010 συνεργάστηκε ως ερευνητής με το Μουσείο Μπενάκη.

Συνεργαζόμενος ερευνητής από το 2001 και μέλος από το 2012 του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών - Ι.Τ.Ε.

Μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κρήτης, 2012-2017.

Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΜΣΤ, από το 2017.

Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης (ΕΕΙΤ), από το 2016.

Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες μελέτες για την ελληνική τέχνη, καθώς και τα βιβλία: 
Η τέχνη πτεροφυεί εν οδύνη, 2005 
Η ζωή και το έργο του Γιάννη Μηταράκη, 2006
Η ζωή και το έργο του Κωστή Παρθένη, 2008.
Γιώργος Πετρής, Επιθεώρηση Τέχνης. Τεχνοκριτικά κείμενα 1953 - 1986, Αθήνα – Ηράκλειο, AICA-Ελλάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2008.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα προσανατολίζονται στην Ιστορία της Τέχνης, στην Ελλάδα του 19ου και του 20ου αιώνα και εστιάζονται κυρίως στην παρέμβαση του Κράτους και το ρόλο των θεσμών στο χώρο της τέχνης, καθώς και των μηχανισμών πρόσληψης της νεωτερικής τέχνης, τόσο στο πεδίο της καλλιτεχνικής παραγωγής, όσο και στα πεδία της ιδεολογίας, της αισθητικής, της θεωρίας της τέχνης και της κριτικής.

Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (Ε.Ε.Τ.Ε.) και της Εταιρείας Τεχνοκριτικών Ελλάδος (AICA).

Σχετικές ομιλίες