Μπακουνάκης Νίκος
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
25/04/2018
Διάρκεια
54:52
Εκδήλωση
Καταθέσεις Πολιτισμού στην Τράπεζα της Ελλάδος (κύκλος εκδηλώσεων λόγου)
Χώρος
Αίθουσα Γενικών Συνελεύσεων του Κεντρικού Καταστήματος της Τράπεζας της Ελλάδος
Διοργάνωση
Τράπεζα της Ελλάδος
Κατηγορία
Επικοινωνία
Ετικέτες
Καταθέσεις Πολιτισμού, μεσοπόλεμος, τύπος, λαϊκισμός, εφημερίδα
Με τη διάλεξη του δημοσιογράφου και καθηγητή Νίκου Μπακουνάκη ολοκληρώθηκε ο φετινός κύκλος των «Καταθέσεων Πολιτισμού» στην Τράπεζα της Ελλάδος, που συνέπεσε με τη συμπλήρωση 90 ετών από την έναρξη λειτουργίας της, το 1928, και γι΄αυτό το λόγο η θεματική του ήταν σχετική με την περίοδο του Μεσοπολέμου. Το θέμα της διάλεξης «Τύπος και λαϊκισμός στον Μεσοπόλεμο» έδωσε την ευκαιρία στον ομιλητή να ανατρέξει στη δημιουργία των πρώτων εφημερίδων στο σύγχρονο ελληνικό κράτος, προτού εστιάσει στον κόσμο του Τύπου κα τις πρακτικές του κατά το διάστημα μετά το 1922 και την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Στην εκδήλωση, την οποία ο ομιλητής αφιέρωσε στον εκλιπόντα Άγγελο Δεληβορριά, αμέσως προηγούμενο ομιλητή των «Καταθέσεων Πολιτισμού», ο Νίκος Μπακουνάκης αναφέρθηκε διεξοδικά στα ειωθότα στον Τύπο, καθώς και στις εφημερίδες που κυκλοφόρησαν την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Ο ομιλητής ανέφερε ότι η πρώτη κυκλοφορία ημερήσιας εφημερίδας στην Ελλάδα έγινε το 1873 με την Εφημερίδα του Δημητρίου Κορομηλά. Μέχρι τότε, οι εφημερίδες είχαν εβδομαδιαία ή ακόμη μεγαλύτερη περιοδικότητα και χρησιμοποιούνταν ως όργανα πολεμικής για να βλάψουν αντιπάλους του εκδότη τους. Για πρώτη φορά το 1873 συντελέστηκε στροφή προς τα πραγματικά γεγονότα και επίσης για πρώτη φορά τότε η εφημερίδα βγήκε στους δρόμους και το κοινό μπορούσε να την αγοράσει μέσω πλανόδιων πωλητών.
Την πρώτη ουσιαστική τομή στην ιστορία των ελληνικών εφημερίδων πραγματοποίησε η εφημερίδα Ακρόπολις του Βλάση Γαβριηλίδη, ο οποίος έκανε άνοιγμα στη δημοσιογραφική αφήγηση και το κοινωνικό ρεπορτάζ. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έδωσαν σημαντική ώθηση στον ελληνικό Τύπο, καθώς την περίοδο εκείνη και μετέπειτα, κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, οι εφημερίδες άρχισαν να απασχολούν πολεμικούς συντάκτες και ζωγράφους, τους οποίους έστελναν ως ανταποκριτές στο μέτωπο. Αποτελώντας θύλακες τεχνολογίας και καινοτομίας, χρησιμοποιούσαν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τον τηλέγραφο και το τηλέφωνο, ενσωματώνοντας εκατοντάδες μαρτυρίες στρατευμένων και καθημερινών ανθρώπων διάφορων εθνικοτήτων, εκατοντάδες φωτοτυπικά στιγμιότυπα και ημερολόγια. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Μπακουνάκης, τότε «οι εφημερίδες περνούν από την εποχή της αθωότητας στην εποχή της ωριμότητας».
Ο Μεσοπόλεμος αποτέλεσε περίοδο αιχμής για τον ελληνικό Τύπο με την η ύπαρξη δύο βασικών δίπολων: εκείνου ανάμεσα στην εφημερίδα Καθημερινή του Γεωργίου Βλάχου και το Ελεύθερον Βήμα του Δημητρίου Λαμπράκη, που εξέφραζαν διαφορετικούς πολιτικούς χώρους (βενιζελικούς-αντιβενιζελικούς) και εκείνου ανάμεσα στην Ακρόπολι του Γεωργίου Βουτσινά και την Εσπερινή του Πέτρου Γιάνναρου, οι οποίοι είχαν επιδοθεί σε σφοδρό εμπορικό ανταγωνισμό με λυσσαλέους όρους. Κατά τον Μεσοπόλεμο συντελέστηκε επίσης η πρώτη χρηματοδότηση εφημερίδας, του Ελεύθερου Βήματος, από τον επιχειρηματία Πρόδρομο Μποδοσάκη-Αθανασιάδη, καθ΄υπόδειξιν του Ελευθερίου Βενιζέλου. Μέχρι τότε οι εφημερίδες ήταν αυτοχρηματοδοτούμενες.
Η κυκλοφορία των αθηναϊκών εφημερίδων άρχισε να αυξάνεται κατά τον Μεσοπόλεμο. Το 1927, το μέσο ετήσιο τιράζ των εφημερίδων ήταν 60.000 φύλλα για κάθε εφημερίδα, πράγμα που σημαίνει ότι αντιστοιχούσε 1 φύλλο σε κάθε 14 κατοίκους. Η διείσδυση του αθηναϊκού Τύπου την εποχή εκείνη προσομοιάζει με μεταγενέστερες χρυσές εποχές των εφημερίδων. Η εφημερίδα έγινε μαζικό προϊόν, δεύτερο κατά σειρά δημοφιλίας μετά τα προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας, αναδεικνύοντας τον παρεμβατικό ρόλο του Τύπου στις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις. Ρόλο που διατηρεί και ως τις μέρες μας, με διαφορετικές όμως παραμέτρους και αποτελεσματικότητα.
O Nίκος Μπακουνάκης γεννήθηκε στην Πάτρα. Είναι απόφοιτος του Νομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής Αθηνών και élève diplômé της École des Hautes Études en Sciences Sociales του Παρισιού. Διδάκτωρ της ίδιας σχολής στο αντικείμενο «Ιστορία και Πολιτισμοί». Αρθρογράφος στις εφημερίδες Το Βήμα και Το Βήμα της Κυριακής και αρχισυντάκτης στο Βήμα της Κυριακής. Το 1997 δημιούργησε το ένθετο «βιβλία» στο Βήμα της Κυριακής, το πρώτο, και το μακροβιότερο, ένθετο για το βιβλίο στον ελληνικό Τύπο. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ. Η εργογραφία του περιλαμβάνει περί τους δώδεκα τίτλους βιβλίων σε θέματα κοινωνικής ιστορίας, ιστορίας ιδεών, ιστορίας πολιτιστικών φαινομένων και δημοσιογραφίας. Έχει επίσης πολλές δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις σε συνέδρια, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το βιβλίο του «Μια στιγμή της Ευρώπης στην Ελλάδα του 19ου αιώνα» τιμήθηκε με το βραβείο δοκιμίου της Ακαδημίας Αθηνών (2008). Το βιβλίο του «Δημοσιογράφος ή Ρεπόρτερ. Η αφήγηση στις ελληνικές εφημερίδες, 19ος-20ός αι.» (2014) τιμήθηκε με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2016) αλλά και με το Κρατικό Βραβείο (2016). Fellow του Βρετανικού Συμβουλίου στο Κολλέγιο Downing, Cambridge (1999), fellow του προγράμματος International Visitor του αμερικανικού State Department (2008). To εαρινό εξάμηνο 2016-17 ήταν fellow του Program in Hellenic Studies at Columbia University, NYC, κάνοντας αρχειακή έρευνα για τον αμερικανό συγγραφέα και πολεμικό ανταποκριτή Steven Crane και προετοιμάζοντας ένα νέο βιβλίο με θέμα τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ως τον πρώτο πόλεμο που έγινε media-event.
Είναι ακαδημαϊκός σύμβουλος για τις υποτροφίες στον τομέα της Επικοινωνίας του Ιδρύματος Ωνάση και έχει συνεργαστεί, ως σύμβουλος ή μέλος εκδοτικών και καλλιτεχνικών επιτροπών, με το Μέγαρο Μουσικής και την Εθνική Λυρική Σκηνή. Διευθύνει τη σειρά των εκδόσεων Καστανιώτη "Δημοσιογραφία" και είναι μέλος του διδακτικού προσωπικού του Διεθνούς Θερινού Σχολείου «E-Journalism, Cultural Content and Creative Economy». Είναι Officier de l’Ordre des Palmes Académiques de la République Française και έχει τιμηθεί με το βραβείο «Κωνσταντίνος Καλλιγάς» της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.
