Σπύρος Περιστέρης: Ημερολόγιον Ταξιδίου εις Αμερικήν - Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής 2025

Το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» - Κέντρο Εθνομουσικολογίας και το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων - ICOM γιόρτασαν την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής και διοργάνωσαν δύο μουσικές / μουσικοθεατρικές εκδηλώσεις στην αυλή του Μουσείου:

Η δεύτερη πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 21 Ιουνίου και είχε θέμα «Σπύρος Περιστέρης: Ημερολόγιον ταξιδίου εις Αμερικήν».

Με το «Ημερολόγιον ταξιδίου εις Αμερικήν» επιχειρείται μια «επανεπίσκεψη» στο έργο και την προσφορά μιας κορυφαίας μουσικής προσωπικότητας, του Σπύρου Περιστέρη, που έχει συνδέσει το όνομά του με τη δισκογραφία του Μεσοπολέμου.

Οι φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Σχολής Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων παρουσίασαν μια μουσικοθεατρική εκδήλωση για το έργο και την προσφορά του Σπύρου Περιστέρη (1896;-1966).

Ενα φανταστικό ημερολόγιο που (υποτίθεται ότι) έγραψε ο Σπύρος Περιστέρης στο ταξίδι του στην Αμερική, το 1935, γίνεται η αφετηρία για να ξετυλιχτεί το νήμα μιας εποχής φορτισμένης και μεταβατικής, τόσο για την ιστορία της Ελλάδας, όσο και για τη μουσική της διαδρομή.

Τα αποσπάσματα του «ημερολογίου» εναλλάσσονται με επιλεγμένα μουσικά κομμάτια της εποχής, όπου πρωταγωνιστεί το μαντολίνο. Βασισμένη στη σύγχρονη εθνομουσικολογική έρευνα, η παράσταση επιχειρεί να σκιαγραφήσει το πέρασμα από τους ήχους των κοσμοπολίτικων, πολυπολιτισμικών και πολυπληθυσμιακών μητροπόλεων όπως η Σμύρνη και η Κωνσταντινούπολη, στη μουσική συνθήκη που δημιουργήθηκε στο νεότευκτο εθνικό κράτος. Κι όλα αυτά υπό το φως της ολοένα και πλατύτερης διάδοσης και επικράτησης του ηχογραφημένου ήχου και της μουσικής βιομηχανίας.

Ο Σπύρος Περιστέρης βίωσε από πρώτο χέρι αυτό το πέρασμα. Στο ταξίδι του στην Αμερική έπαιζε μαντολίνο στην ορχήστρα του υπερωκεανείου «Βύρων» με τα «Πολιτάκια», απηχώντας μια μουσική πραγματικότητα που παραπέμπει άμεσα στις μουσικές της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Την ίδια στιγμή, ήταν ο κύριος πρωταγωνιστής της εισόδου του μπουζουκιού στη δισκογραφία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να «γυρίσει η σελίδα» της ελληνικής μουσικής και να υποχωρήσουν σταδιακά τα σαντουρόβιολα και τα μαντολίνα.

Σε αυτήν την κομβική και μεταιχμιακή στιγμή, λοιπόν, στη μέση του ωκεανού, ο Σπύρος Περιστέρης θυμάται και αναστοχάζεται...»

Παίζουν:
Οι φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Ιωάννα Καρούση, Μαριάνθη Κοίλια, Γιώργος Παπαγεωργίου, Ηλίας Σήλλας (μαντολίνο), Αργυρώ Τομάζου (ακορντεόν), Χρήστος Κατσίδης (πιάνο)

Μαντολίνο παίζει επίσης ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος (Αν. Καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)

Τραγουδούν:
Μέλη της χορωδίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Κωνσταντίνος Καλοπήτας, Κωνσταντίνος Μαυρομάτης, Μιχάλης Μοσχονησιώτης, Περικλής Παπακάλας, Νικόλας Ποταμούσης, Αργύρης Χαλαμούτης και η Μαρία Τσακανίκα, απόφοιτη του ίδιου Τμήματος

Μουσικολογική επιμέλεια - Διδασκαλία: Μαριάνθη Κοίλια
Σενάριο - Αφήγηση: Χάρης Σαρρής
Ενορχήστρωση: Σάββας Ρακιντζάκης
Διεύθυνση χορωδίας: Αντώνης Βερβέρης

Μαζούρκα Καμέλια
(Zonophone X-108000, Κωνσταντινούπολη 1905)

Καροτσιέρης χασάπικο
Ιερόθεος Σχίζας - Μανδολινάτα
(Columbia England W205829, Νέα Υόρκη 1928)

Mbraccia a me / Δε σε θέλω πια
Ελληνική Εστουδιαντίνα [συνθ. Vincenzo di Chiara] (Victor 63523-B, Σμύρνη 1910)

Η θάλασσα
Ελληνική Εστουδιαντίνα
[σύνθ. Νικόλαος Κόκκινος]
(Victor 63520-B, Κωνσταντινούπολη 1910)

Ζεϊβέκικο
Εταιρεία Μίτσος
(Zonophone X-108022, Κωνσταντινούπολη 1906)

Ματσίς
Εστουδιαντίνα Χριστοδουλίδου
[συνθ. Charles Borel-Clerc]
(Columbia USA E-6081, Κωνσταντινούπολη 1910)

Εύμορφή μου Σμυρνιοπούλα
Γιώργος Χέλμης
[συνθ. Vincenzo di Chiara]
(Columbia USA E-3804, Νέα Υόρκη 1918)

Μια Πριγκηπιώτισσα
Ελληνική Εστουδιαντίνα
[συνθ. Rodolfo Falvo]
(Victor 63521-A, Κωνσταντινούπολη 1910)

Καραβοτσακίσματα
Μάρκος Βαμβακάρης
(Parlophone GO-2571, Αθήνα 1936)

Μπαμπέσα
Τα Πολιτάκια
[σύνθ. Βαγγέλης Παπάζογλου]
(RCA Victor 38-3055-B, Νέα Υόρκη 1935)

Σαν την δική μας τη Σμυρνιά
Γεώργιος Σαβαρής
Εστουδιαντίνα Βασίλη Σιδερή
[σύνθ. Eugene Poncin]
(The Grammophone CO 14-12032, Σμύρνη 1909)

Μπέικος
Σπύρος Περιστέρης
(Orthophonic S-674-A, Νέα Υόρκη 1935)

^{Ο εντοπισμός του συνόλου σχεδόν των τραγουδιών της παράστασης οφείλεται στο Εικονικό Μουσείο Αρχείου Κουνάδη}

^{Η παράσταση είναι βασισμένη σε σχετική έρευνα της Μαριάνθης Κοίλια, Υποψήφιας Διδάκτορος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διδάσκουσας στο ίδιο Τμήμα (ακαδ. έτος 2024-2025)}