Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Παρουσίαση της έκδοσης Ανδρέας Κάλβος. Αλληλογραφία (1813-1869)

Ξυδάκης Νίκος, Γαραντούδης Ευριπίδης, Χατζηβασιλείου Βαγγέλης, Αρβανιτάκης Δημήτρης, Δεληβορριάς Άγγελος

6 Μαΐου 2015

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 63:50 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 1425
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Οι δύο τόμοι της Αλληλογραφίας του Ανδρέα Κάλβου, στο πλαίσιο της έκδοσης των Έργων του από το Μουσείο Μπενάκη, προσφέρουν για πρώτη φορά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το σύνολο των μέχρι σήμερα εντοπισμένων επιστολικών τεκμηρίων, αποδέκτης ή αποστολέας των οποίων υπήρξε ο ποιητής, ικανοποιώντας ένα από τα μεγάλα desiderata της νεοελληνικής φιλολογίας.
 
388 επιστολές και σημειώματα φωτίζουν τις λεπτομέρειες του βίου και της πνευματικής του διαμόρφωσης, τα ποικίλα περιβάλλοντα μέσα στα οποία κινήθηκε (Ιταλία, Ελβετία, Αγγλία, Γαλλία, Ελλάδα) και τους ανθρώπους που σχετίστηκαν μαζί του. Ταυτόχρονα, σκιαγραφούν ένα συναρπαστικό περιβάλλον, ελληνικό και ευρωπαϊκό, κατά την εποχή της γέννησης των ιδεών και των ιδεολογιών που ακολούθησαν τη Γαλλική επανάσταση και τους Ναπολεόντειους χρόνους.
 
Βασική ερμηνευτική αρχή της έκδοσης είναι ο φωτισμός όλων των πτυχών και των φάσεων του βίου του Κάλβου, η κατανόηση και η ανάδειξη των ιδεών, των στόχων, των φιλοδοξιών, των ενεργειών του, όπως αυτές μαρτυρούνται από το επιστολικό υλικό, δίχως τη δεσμευτική και «εκ των υστέρων» διαμορφωμένη εικόνα του «έλληνα ποιητή» των Ωδών. Αποκαλύπτεται, έτσι, ο πολλαπλός κόσμος του, κυρίως η πλούσια καλλιτεχνική και ιδεολογική προετοιμασία του, και παρέχεται η δυνατότητα όχι μόνο να γνωρίσουμε άγνωστες ή και παραμελημένες πλευρές του έργου του, αλλά και να αντιληφθούμε μέσα από ένα νέο φως το ελληνόγλωσσο έργο του.
 
Κατά τη διαδικασία της έρευνας, ελήφθησαν υπ’ όψιν οι παλαιότερες αποσπασματικές εκδόσεις επιστολών του και πραγματοποιήθηκε αυτοψία των χειρογράφων, ώστε να ελεγχθεί η ορθότητα των προηγούμενων μεταγραφών. Η αρχειακή έρευνα για το ήδη γνωστό υλικό, αλλά και νέα έρευνα σε Βιβλιοθήκες και Αρχεία της Ελλάδας και του εξωτερικού έφερε στο φως έναν σημαντικό αριθμό άγνωστων επιστολών, εμπλουτίζοντας σημαντικά το corpus της αλληλογραφίας.
 
Η αναλυτική εισαγωγή  (σ. 1-103) δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη διαδικασία διαμόρφωσης των «εικόνων» του ποιητή στην Ελλάδα του δέκατου ένατου και των αρχών του εικοστού αιώνα (στο Ιόνιο και την Αθήνα), καθώς και τον ρόλο των σταδιακά ανακαλυπτόμενων επιστολικών τεκμηρίων στη συγκρότηση της βιογραφίας και τη μελέτη του έργου του. Αναδεικνύεται, παράλληλα, η συζήτηση σχετικά με τον Κάλβο ανάμεσα στους έλληνες και ιταλούς μελετητές, ο ρόλος των ιδεολογικών ή άλλων δεσμεύσεων που οδήγησαν στη διαμόρφωση της συγκεκριμένης εικόνας για τον άνθρωπο και το έργο του και ιχνηλατείται η πορεία ανακάλυψης των επιστολικών τεκμηρίων μέχρι την παρούσα έκδοση.
 
Οι επιστολές δημοσιεύονται κατά απόλυτη χρονολογική σειρά, στην πρωτότυπη μορφή τους (στις ξενόγλωσσες παρέχεται και ελληνική μετάφραση), συνοδεύονται από λεπτομερειακό εκδοτικό σημείωμα και αναλυτικότατο σχολιασμό, ο οποίος φωτίζει όλες τις πτυχές που απαιτούνται για την κατανόηση των επιμέρους ζητημάτων αλλά και την παρακολούθηση της βιογραφίας του ποιητή. Η έκδοση ολοκληρώνεται από αναλυτικά ευρετήρια (επιστολογράφων, κυρίων ονομάτων, τόπων και εννοιών) και Βιβλιογραφία.

Ξυδάκης Νίκος Βουλευτής Β΄ Αθηνών, πρώην υπουργός

Γεννήθηκε το 1958 στον Πειραιά. Κατάγεται από τη Μύκονο. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές στον Πειραιά και την Ερμούπολη Σύρου. Σπούδασε γραφικές τέχνες (ΤΕΙ Αθήνας, 1976-77), χωρίς να ολοκληρώσει. Πήρε πτυχίο από την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1984). Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές ιστορίας τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1999-2004).

Στη δεκαετία του ’80 εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων. Από το 1987 εργαζόταν ως δημοσιογράφος. Έχει συνεργαστεί με πολλά περιοδικά κι εφημερίδες, ως συντάκτης, κριτικός βιβλίου και εικαστικών, σύμβουλος έκδοσης, αρχισυντάκτης και εκδότης. Ενδεικτικά: Βαβέλ, Σύγχρονα Θέματα, Πολίτης, Οδός Πανός, Εκ Παραδρομής, Χάος, Γυναίκα, Ταχυδρόμος, Elle, Madame Figaro, Αθηνόραμα, Πρώτη, 01, ρ/σ 902, Seven-X TV, εφημ. Πολίτης (Λευκωσία), Δίφωνο, Φωτογράφος, Εντευκτήριο.

Συμμετείχε στην ιδρυτική ομάδα του περιοδικού «Σύμπτωμα» της Ομάδας Φοιτητών Οδοντιατρικής (1979-1982). Συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα και διηύθυνε την εφημερίδα «Η Μυκονιάτικη» (1988-2001). Συμμετείχε ως αρθρογράφος στην ιδρυτική ομάδα της εφημερίδας «Εποχή» (1988-1992).

Από το 1992 εργαζόταν στην εφημερίδα «Καθημερινή». Το 1999 ανέλαβε προϊστάμενος πολιτιστικών της κυριακάτικης έκδοσης και από τον Δεκέμβριο του 2003 αρχισυντάκτης της εφημερίδας.

Δοκίμια και πεζογραφήματά του έχουν δημοσιευθεί σε πολλά βιβλία, πρακτικά συνεδρίων, καταλόγους εκθέσεων. Έχει επιμεληθεί τις ομαδικές εκθέσεις: “All Fashioned: Ζωγραφική στην Ελλάδα, σήμερα” (2002, Λάρισα, Θεσσαλονίκη) και “Αναφορά στον Γύζη” (2004, Τήνος).

Έχει τιμηθεί από το Ίδρυμα Μπότση με το Βραβείο της Βουλής των Ελλήνων ως Πολιτικός Αρθρογράφος της Χρονιάς (2009). Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ. Είναι μέλος της AICA-Hellas (Εταιρεία Ελλήνων Τεχνοκριτών): το 2002-2005, Γενικός Γραμματέας του Δ.Σ. της Εταιρείας, το 2007-2009 μέλος του Δ.Σ.

Ζει στην Αθήνα, με τη σύζυγό του και τους δύο τους γιους.

Το 1998 ήταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στη Μύκονο με τη Μυκονιάτικη Κίνηση Πολιτών. Το 2000 ήταν υποψήφιος βουλευτής Κυκλάδων συνεργαζόμενος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της Αριστεράς. Το 2014 ήταν υποψήφιος ευρωβουλετής με το ΣΥΡΙΖΑ και τoν Ιανουάριο του 2015 εξελέγη με το ΣΥΡΙΖΑ στη Β’ Αθηνών. Από τότε έως τον Αύγουστο του 2015 διετέλεσε Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού.

Τον Σεπτέμβρη 2015 επανεξελέγη βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στη Β’ Αθηνών και διετέλεσε Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών ως τις 4 Νοεμβρίου 2016.

Ιστότοπος του Νίκου Ξυδάκη

Γαραντούδης Ευριπίδης Συγγραφέας - Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο Ευριπίδης Γαραντούδης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1964 και είναι Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης τα τελευταία 11 χρόνια εργάζεται ως συμβασιούχος καθηγητής στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα καλύπτουν την ελληνική λογοτεχνία, ιδίως την ποίηση, από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Έχει γράψει ή επιμεληθεί 23 βιβλία με θέματα του γνωστικού αντικειμένου του. Οι μελέτες του σε περιοδικά, εφημερίδες και συλλογικούς τόμους ανέρχονται σε περίπου 230. Έχει συμμετάσχει σε 50 επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και σε 11 ερευνητικά προγράμματα στην Ελλάδα με την ιδιότητα του επιστημονικού υπευθύνου ή του ερευνητή. Έχει δημοσιεύσει, επίσης, δύο ποιητικά βιβλία. Βασικά βιβλία του: Πολύτροπος αρμονία. Mετρική και ποιητική του Kάλβου. Hράκλειο, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Kρήτης – Στέγη Kαλών Tεχνών και Γραμμάτων 1995. Oι Eπτανήσιοι και ο Σολωμός. Όψεις μιας σύνθετης σχέσης (1820-1950), Aθήνα, Eκδόσεις Kαστανιώτη 2001. Γιώργος Χειμωνάς, Πεζογραφήματα, Εισαγωγή-Επιμέλεια-Χρονολόγιο [βίου και έργου]: Ευριπίδης Γαραντούδης, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτης 2005. Ο Παλαμάς από τη σημερινή σκοπιά. Όψεις της ποίησής του και της σύγχρονης πρόσληψής της, Αθήνα, Καστανιώτης 2005. Από τον μοντερνισμό στη σύγχρονη ποίηση (1930-2006), Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη 2007. Η ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα. Μια συγχρονική ανθολογία, Επιμέλεια-ανθολόγηση Ευριπίδης Γαραντούδης, Αθήνα, Μεταίχμιο 2008. Έλληνες ποιητές του μεταιχμίου (1880-1930). Ερμηνευτικές και γραμματολογικές (ανα)θεωρήσεις, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη 2012.

Χατζηβασιλείου Βαγγέλης Κριτικός λογοτεχνίας

Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου γεννήθηκε το 1959 στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και οικονομικά της περιφέρειας. Τα πρώτα του κριτικά κείμενα στον τύπο δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Αυγή. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τις εφημερίδες Πρώτη και Καθημερινή, όπως και με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Την περίοδο 1991 - 2010 εργάστηκε ως κριτικός λογοτεχνίας στην Ελευθεροτυπία, ενώ από το 1998 έως το 2009 ήταν μέλος της συντακτικής ομάδας του ενθέτου της «Βιβλιοθήκη». Από το 2005, σε συνεργασία με την Κατερίνα Σχινά και τον Μανώλη Πιμπλή, επιμελήθηκε την εβδομαδιαία εκπομπή «Βιβλία στο κουτί» στη συχνότητα της ΕΤ1. Το 1992 δημοσίευσε τη μονογραφία Μίλτος Σαχτούρης: Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), το 1995 την ανθολογία (μαζί με την Ελισάβετ Κοτζιά) Σύγχρονοι Έλληνες πεζογράφοι 1974-1990 (Πατάκης), το 1999 τη συλλογή δοκιμίων Οδόσημα: στοιχεία προσανατολισμού στο τοπίο της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Καστανιώτης) και το 2008 τον πρώτο τόμο (1900-1920) και το 2009 τον δεύτερο τόμο (1920-1940) της πενταμερούς ανθολογίας (μαζί με τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου) Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ος αιώνας) (εκδ. Κότινος) η οποία ολοκληρώθηκε το 2013. Έχει διδάξει κριτική λογοτεχνίας στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ, και έχει διατελέσει μέλος της συντακτικής ομάδας του αγγλόφωνου περιοδικού "Ithaca", που εκδιδόταν από το ΕΚΕΒΙ. Από το 2011 συνεργάζεται ως κριτικός λογοτεχνίας με την εφημερίδα Το Βήμα της Κυριακής.

Αρβανιτάκης Δημήτρης Ιστορικός - Υπεύθυνος Τμήματος Εκδόσεων Μουσείου Μπενάκη

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Δ. ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ είναι ιστορικός, με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία του Ιονίου, την ιστορία της τοπικής και της εθνικής ιστοριογραφίας, την ιστορία της λογιοσύνης, τις σχέσεις του ελληνικού και του ιταλικού πνευματικού κόσμου σε συνάρτηση με τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και των εθνικών κρατών (18ος-19ος αι.). Έχει συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχει μεταφράσει έργα δοκιμιακού και ιστορικού περιεχομένου, καθώς και έργα ιστορίας των πολιτικών ιδεών, υπήρξε μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής και συντονιστής της επτάτομης έκδοσης «Ανδρέας Κάλβος. Έργα και Αλληλογραφία» (Μουσείο Μπενάκη, 2014-2021), είναι μέλος της Γραμματείας του επιστημονικού περιοδικού Τα Ιστορικά και από το 2000 εργάζεται στο Μουσείο Μπενάκη ως υπεύθυνος του Τμήματος Εκδόσεων.

Μεταξύ των έργων του: Κοινωνικές αντιθέσεις στην πόλη της Ζακύνθου. Το ρεμπελιό των ποπολάρων. 1628 (2001)˙ Στον δρόμο για τις πατρίδες (2010)˙ Απολογία της αυτοκτονίας (2012)˙ Η αγωγή του πολίτη. Η γαλλική παρουσία στο Ιόνιο (1797-1799) και το έθνος των Ελλήνων (2020)˙ Σπύρος Ι. Ασδραχάς. Εργογραφία και δοκιμή βιογραφίας (2021) κ.ά.

Δεληβορριάς Άγγελος Ακαδημαϊκός - Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο Άγγελος Δεληβοριάς (1937-2018) γεννήθηκε το 1937 στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στα Πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, και μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία στο Πανεπιστήμιο του Freiburg. Κατά την περίοδο 1965-1969 υπηρέτησε ως επιμελητής αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και ακολούθως, μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στο Tübingen, από το Πανεπιστήμιο του οποίου απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα το 1972. Το 1972-1973 παρακολούθησε σχετικά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στην Ecole Pratique des Hautes Etudes, αναλαμβάνοντας εν συνεχεία τη διεύθυνση του Μουσείου Μπενάκη, όπου παρέμεινε από το 1973 μέχρι το 2015. Ανέλαβε τη ριζική ανάπλαση του μουσείου, η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2000. Το 1992 εξελέγη τακτικός καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε Ιστορία της Τέχνης ως το 2005. Από το 1973 έως το 2014 διηύθηνε το Μουσείο Μπενάκη.

Προσκεκλημένος είχε δώσει διαλέξεις και είχε συμμετάσχει σε συνέδρια πολλών επιστημονικών και μουσειακών κέντρων της Ευρώπης και της Αμερικής. Το συγγραφικό του έργο καλύπτει ζητήματα Κλασικής Αρχαιολογίας, Ιστορίας της Τέχνης, Μουσειολογίας και παραδοσιακού πολιτισμού. Το ερευνητικό ενδιαφέρον του για τον παραδοσιακό πολιτισμό ειδκότερα και τη "Λαϊκή Τέχνη", αναπτύχθηκε στο Μουσείο Μπενάκη, η ριζική ανάπλαση και ο αναπροσανατολισμός της φυσιογνωμίας του οποίου, προσγράφονται και διεθνώς στα επιτεύγματα των νεότερων μουσειακών κατακτήσεων.

Εκτός από τις μονογραφίες Attische Giebelskulpturen und Akrotere des 5. Jh.v.Chr. (Tübingen 1974), Οδηγός του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα 1980), Ελληνικά παραδοσιακά κοσμήματα (Αθήνα 1980), Greece and the Sea, Κατάλογος εκθέσεως (Amsterdam 1987) H Eλλάδα του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα 1997), Οδηγός του Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα 2000), Πάρεργα: Άκαιρα, ανεπίκαιρα, επiκαιρικά (Αθήνα 2003), The Parthenon Frieze: problems, challenges, interpretations (Athens 2008), ΈΠΑΙΝΟΣ Luigi Beschi,  (επιμ.) Μουσείο Μπενάκη, 7ο Παράρτημα (2011), κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στις περιοδικές επιστημονικές εκδόσεις ΑΔ, ΑΑΑ, BCH, Antike Plastik, AM, AntK, StäddelJb, MEFRA, σε πρακτικά συνεδρίων, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, τιμητικά αφιερώματα και συλλογικά έργα.

Συμμετείχε ως μέλος σε επιτροπές επιστημονικών εταιρειών, ιδρυμάτων και είχε τιμηθεί με  διακρίσεις από τη Γαλλία, Chevalier de l' Ordre des Arts et des Lettres (1999), την Ελλάδα, Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος, αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών (2000), και την Ιταλία, Ordine della Stella della Solidarieta Italiana (2008). Είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ των πανεπιστημίων του Αιγαίου (2005), της Θεσσαλονίκης (2016), της Θράκης (2016) και μέλος της Academia Scientiarium et Artium Europae (1991), της Academia Europea (1992) και της Academia Nazionale dei Lincei (2015).

Το 2016 εξελέγη ως Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα "Αρχαιολογία-Μουσειολογία".

Σχετικές ομιλίες