Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Ακολουθίες Αγίων και Χάρτινες Εικόνες

Γεωργοπούλου Μαρία, Τούρτα Αναστασία, Χρυσοχοΐδης Κρίτων, Λιβανός Νίκος

18 Νοεμβρίου 2016

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 64:22 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 936
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Η Αναστασία Τούρτα, Επίτιμη Διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, και ο Κρίτων Χρυσοχοΐδης, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, μιλούν για τις συλλογές της Ντόρης Παπαστράτου που φυλάσσονται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης.


Οι συλλογές της Ντόρης Παπαστράτου

Οι Δάφνη και Μαρίνα Ηλιάδη δώρισαν στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, το corpus των έντυπων ακολουθιών που είχε συλλέξει η μητέρα τους, Ντόρη Παπαστράτου, μια μοναδική συλλογή που αντικατοπτρίζει τη συνέχεια της Βυζαντινής λειτουργικής παράδοσης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και τη νεώτερη εποχή. Το corpus αυτό έχει καταλογογραφηθεί από τον Δημοσθένη Στρατηγόπουλο και έχει δημοσιευθεί με τίτλο Ἔντυπες Ἀκολουθίες Ἁγίων, Συλλογή Ντόρης Παπαστράτου (Αθήνα 2007) υπό την επιστημονική εποπτεία του Κρίτωνα Χρυσοχοΐδη (Διευθυντή του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών). Η έκδοση αυτή του 2007 συμπληρώνει το έργο του Louis Petit, Bibliographie des acolouthies grecques [Subsidia Hagiographica 16] (Bruxelles 1926).

Οι έντυπες Ακολουθίες έχουν συνήθως τη μορφή φυλλαδίου ή ταπεινού βιβλίου (εξ ου και η συνήθης αναφορά σε αυτές ως «φυλλάδες») και περιέχουν ύμνους που ψάλλονται την ημέρα εορτής αγίων ή θαυμαστών γεγονότων της εκκλησίας. Οι Ακολουθίες περιλαμβάνουν επίσης και αγιολογικά κείμενα (συναξάριο ή Βίο αγίου ή διήγηση για το θαυμαστό γεγονός).

Η συλλογή των έντυπων ακολουθιών της Ντόρης Παπαστράτου περιλαμβάνει 665 φυλλάδες ακολουθιών και σύμμικτους τόμους οι οποίοι περιέχουν μικρές ή μεγάλες συναγωγές ακολουθιών αφιερωμένες στον ίδιο άγιο ή σε διαφόρους αγίους και γιορτές με κοινά χαρακτηριστικά.


Γεωργοπούλου Μαρία Διευθύντρια, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα

Η Μαρία Γεωργοπούλου σπούδασε αρχαιολογία, ιστορία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τη Σορβόννη και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες από όπου πήρε διδακτορικό τίτλο σπουδών στην Ιστορία της Τέχνης. Δίδαξε επί σειρά ετών στο Πανεπιστήμιο του Yale των Η.Π.Α. όπου και ίδρυσε το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών. Aπό το 2004 είναι διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Το βιβλίο της Venice’s Mediterranean Colonies: Architecture and Urbanism [Οι μεσογειακές αποικίες της Βενετίας. Αρχιτεκτονική και πολεοδομία] κυκλοφόρησε το 2001 από τον εκδοτικό οίκο του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ. Έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και καταλόγους εκθέσεων. Έχει διακριθεί με υποτροφίες από τα αμερικανικά ιδρύματα Φούλμπραϊτ, Mellon, Dumbarton Oaks, Getty και National Humanities Center. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στις σχέσεις μεταξύ τέχνης και οικονομίας κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα καθώς και στην ανταλλαγή τεχνοτροπιών και τεχνικών ανάμεσα στη βυζαντινή, ισλαμική και δυτική μεσαιωνική τέχνη. Είναι μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Τούρτα Αναστασία Επίτιμη Διευθύντρια Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, Διευθύντρια Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και αποφοίτησε από το Τμήμα Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Με υποτροφία του Ελληνικού Κράτους (Ι.Κ.Υ.) μετεκπαιδεύτηκε επί τριετία στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο Paris I- Panthéon Sorbonne- με καθηγητές, μεταξύ άλλων, την Ελένη Γλύκατζη- Arwheiler- απ’ όπου απέκτησε το δίπλωμα DEA (Diplôme d' Etudes  Approfondies) στην Ιστορία και τον Πολιτισμό του Βυζαντινού και Μεταβυζαντινού κόσμου. Είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Το 1993 τιμήθηκε με το Α΄ βραβείο της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών για τη διδακτορική της διατριβή. Ειδικεύεται στην υστεροβυζαντινή και μεταβυζαντινή ζωγραφική και έχει γράψει πολλά σχετικά άρθρα. Έχει οργανώσει και έχει συμμετάσχει σε πολλά βυζαντινολογικά και μουσειολογικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.

Ως υπάλληλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας εργάστηκε στην Ήπειρο και τη Μακεδονία σε ανασκαφές, καταγραφές μνημείων και κειμηλίων, αναστηλώσεις και συντηρήσεις μνημείων, ιδίως της Θεσσαλονίκης μετά το σεισμό του 1978. Από το 1984 και εξής ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την οργάνωση αρχαιολογικών εκθέσεων και είχε την επιμέλεια περισσοτέρων από 20 που παρουσιάστηκαν στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.

Στέλεχος του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού (Μ.Β.Π.) από την αρχή της λειτουργίας του (1994) ανέλαβε τη διεύθυνσή του το 2001, από το οποίο και αφυπηρέτησε στα τέλη του 2008. Το 2005, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού τιμήθηκε με το «Βραβείο Μουσείου» του Συμβουλίου της Ευρώπης, μια πανευρωπαϊκή διάκριση που απέσπασε για πρώτη φορά μουσείο της χώρας μας. Εκτός από την ολοκλήρωση της μόνιμης έκθεση στο Μ.Β.Π. είχε την επιστημονική ευθύνη και το συντονισμό οργάνωσης της μόνιμης έκθεσης για τη Θεσσαλονίκη στο Λευκό Πύργο, που άνοιξε το Σεπτέμβριο του 2008.

Μέλος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (Ε.Κ.Β.Μ.Μ.) από την αρχή της λειτουργίας του (1998) ανέλαβε τη διεύθυνση του, το 2008. Στο πλαίσιο αυτό έχει οργανώσει και έχει την ευθύνη προγραμμάτων συνεργασίας που πραγματοποιεί το Ε.Κ.Β.Μ.Μ., μαζί με το Μ.Β.Π., με ιδρύματα ξένων, ιδίως βαλκανικών χωρών για την παροχή τεχνογνωσίας σε θέματα συντήρησης και διαχείρισης αρχαιολογικού υλικού και την οργάνωση εκθέσεων.

Είναι μέλος πολλών επιστημονικών οργανώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και πρόσφατα επιλέχθηκε, για δεύτερη τριετία, από την Ένωση Ευρωπαίων Αρχαιολόγων ως μέλος της κριτικής επιτροπής των υποψηφιοτήτων για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Αρχαιολογικής Κληρονομιάς.

Είχε την επιμέλεια, ή συμμετείχε στην οργάνωση, δεκάδων εκθέσεων, που παρουσιάστηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και ανάμεσά τους:

1. η μόνιμη έκθεση για το Ρήγα Φεραίο στον Πύργο Nebojša του Βελιγραδίου

2. η έκθεση για το Άγιο Όρος που οργανώθηκε το 2009 στο Παρίσι.

3. η έκθεση “Heaven and Earth”, που παρουσιάστηκε το 2013 στις Η.Π.Α.

Τιμητικές διακρίσεις - Άλλες δραστηριότητες: 

• Το 1993 τιμήθηκε με το Α΄ βραβείο της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών για τη διδακτορική της διατριβή. 

• Το 2006 έλαβε από τη Βασίλισσα της Δανίας Margrethe II την τιμητική διάκριση Chevalier de 1er  grade

• Το 2015 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής

• Η Ένωση Ευρωπαίων Αρχαιολόγων την επέλεξε για δύο συνεχείς τριετίες ως μέλος της κριτικής επιτροπής των υποψηφιοτήτων για το βραβείο που απονέμει κάθε χρόνο σε προσωπικότητες και ιδρύματα κύρους στην Ευρώπη (Committee for the European Archaeological Heritage Prize).

• Η UNESCO της έχει αναθέσει καθήκοντα εισηγητή για την εγγραφή μνημείων στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Χρυσοχοΐδης Κρίτων Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Ο Κρίτων Χρυσοχοΐδης είναι Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, όπου εργάζεται από το 1975. Την περίοδο 1980-2013 διετέλεσε Eπιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος "Αρχειακές, Διπλωματικές και Παλαιογραφικες Έρευνες".

ΣΠΟΥΔΕΣ

1972: Πτυχίο Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Aθηνών (τμήμα Iστορικό-Aρχαιολογικό).

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

  • Βυζαντινά και μεταβυζαντινά αρχεία και Ελληνική Παλαιογραφία.

Tα βυζαντινά και μεταβυζαντινά αρχεία του Aγίου Όρους.

Ελληνικά χειρόγραφα κυρίως μοναστηριακών συλλογών.

  • Ιστορία του βυζαντινού και πρώιμου μεταβυζαντινού μοναχισμού του Αγίου Όρους.
  • Ιστορία του ύστερου βυζαντινού και πρώιμου μεταβυζαντινού μοναχισμού και των εκκλησιαστικών θεσμών.
  • Βυζαντινή και πρώιμη μεταβυζαντινή Αγιολογία.
Λιβανός Νίκος Επιστημονικός Συνεργάτης, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών - Τομέας Βυζαντινών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Ο Νίκος Λιβανός είναι Επιστημονικός Συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών - Τομέας Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

ΣΠΟΥΔΕΣ
2006: Πτυχίο Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (κατεύθυνση Μεσαιωνικής - Νεοελληνικής Φιλολογίας).
2011: Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις «Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στις Ιστορικές, Αρχαιολογικές και Ανθρωπολογικές Σπουδές», του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
2011: Υποψήφιος διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (τομέας Ιστορίας).

ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ
2007 – 2012: Επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών / Ε.Ι.Ε.
2012 – σήμερα: Επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών / Ε.Ι.Ε.
Συμμετοχή σε σημαντικό αριθμό προγραμμάτων και έργων μελέτης, ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης βυζαντινών και μεταβυζαντινών εγγράφων καθώς και βυζαντινών και μεταβυζαντινών χειρογράφων κωδίκων από αρχεία και βιβλιοθήκες μονών του Αγίου Όρους και της Πάτμου στο πλαίσιο δράσεων του ΙΙΕ/ΕΙΕ.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ
Η Ιστορία του μοναχισμού (με έμφαση στο Άγιον Όρος).
Η ανάπτυξη και εξέλιξη του ιερού χώρου στον ορθόδοξο Χριστιανισμό μέσα από βυζαντινές και μεταβυζαντινές διηγήσεις, πατριογραφικά κείμενα, αγιολογικά έργα, και αρχειακές πηγές.
Αρχειακές και παλαιογραφικές σπουδές.