Πόλεις και Τόποι στη Μικρά Ασία. Από την αρχαιότητα έως το 1922: Θράκη – Μαρμαράς – Μυσία – Βιθυνία - 1ο μέρος: αρχαιότητα

Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη μικρασιατική εκστρατεία, διοργάνωσε σειρά διαδικτυακών ομιλιών-ξεναγήσεων. Με οδηγούς τους ιστορικούς Ιόλη Βιγγοπούλου και Δημήτρη Λούπη, ταξιδεύουμε νοερά στους τόπους της Μικράς Ασίας, μέσα από τις εικόνες που μας παρέδωσαν οι περιηγητές και που θησαυρίζονται στην ιστοσελίδα Travelogues.

Κάθε περιήγηση στις περιοχές της Μικράς Ασίας αποτελείται από δύο (2) ομιλίες-ξεναγήσεις. Στην πρώτη παρουσιάζονται επιλεγμένα κατάλοιπα της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας, ενώ στη δεύτερη το “ταξίδι”ξεκινά από τη βυζαντινή περίοδο έως το 1922, προσφέροντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αντιληφθούν την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη στον μικρασιατικό χώρο, με έμφαση στον ελληνισμό και την παρουσία ελληνικών κοινοτήτων στη Μικρά Ασία.

Οι ομιλίες πραγματοποιήθηκαν από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2022.

ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΙ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ
Από την Αρχαιότητα έως το 1922

Επιλέγοντας αντιπροσωπευτικούς χώρους με κατάλοιπα/ερείπια της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας στη Μικρά Ασία, θα συνδεθούμε με εικονογραφικό υλικό, για κάποιες περιοχές που μας παραδίδεται, από περιηγητικά έργα των τελευταίων αιώνων.

Στη συνέχεια θα παρακολουθήσουμε μέσα από το σωζόμενο αρχιτεκτονικό απόθεμα της κάθε περιοχής μία εποχή που εκτείνεται από την βυζαντινή περίοδο έως το 1922. Από το Βυζάντιο έως το 1800 διατηρείται κυρίως εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, ενώ από τον 19ο αι μετά προστίθενται και κοσμικά κτίσματα. Οι γεωγραφικές και λοιπές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής αποτυπώνονται και στα κτήρια και επιτρέπουν στον θεατή να αντιληφθεί την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη στον μικρασιατικό χώρο.

Επιμέλεια: Ιόλη Βιγγοπούλου - Δημήτρης Λούπης

1ος σταθμός. Θράκη – Μαρμαράς – Μυσία – Βιθυνία

Στην πρώτη ομιλία θα γίνει μια περιληπτικότατη εισαγωγή στον χώρο και στην ιστορική συνέχεια γενικότερα της Μικράς Ασίας (προϊστορία, αρχαιο-ελληνική και ρωμαϊκή περίοδος έως τα πρώτα χριστιανικά χρόνια). Νύξεις για τη συνέχιση της παρουσίας τους στα βυζαντινά και νεότερα χρόνια θα επιτρέψουν τη σύνδεσή τους με τη δεύτερη ομιλία, οπότε και θα παρουσιαστούν μνημεία της επόμενης περιόδου.

Ενδεικτικά, θα αναφερθούμε σε πόλεις στην Ανατολική Θράκη και σταθμούς των Ευρωπαίων ταξιδιωτών στην via militaris και στην via Egnatia καθώς και στα παράλια του Ελλησπόντου και του Μαρμαρά. Από τις τριάντα πόλεις τις Μυσίας θα παρουσιάσουμε κάποιες από αυτές, επικεντρώνοντας στη σπουδαιότητα καταλοίπων (Άσσος, Τρωάς) και στα χαρακτικά από περιηγητικά έργα για αυτές τις τοποθεσίες (Πέργαμος). Από την περιοχή της Βιθυνίας η σπουδαιότητα των πόλεων και ο πλούτος του υλικού αναγκαστικά θα μας περιορίσει σε κάποιες αντιπροσωπευτικές πόλεις (Νικομήδεια, Τρίγλεια, Απολλωνία) και φυσικά στην ανατολική ακτή του Βοσπόρου.

Η μεγάλη αυτή περιοχή διατηρεί αρχιτεκτονήματα παλαιά, όπως στην πόλη της Νίκαιας, και σημαντικά για τις διάφορες φάσεις της βυζαντινής και νεότερης αρχιτεκτονικής, καταλήγοντας στα νεωτερικά δημόσια κτήρια, όπως τα εκπαιδευτήρια. Αυτό καταδεικνύει την από την αρχαιότητα συνεχή εγκατάσταση ελληνικών πληθυσμών γύρω από την λεκάνη της Προποντίδας. Η Αδριανούπολη, οι Σαράντα Εκκλησίες, η Ραιδεστός, η Καλλίπολη, η Αίνος αποτελούν αστικά κέντρα της Ανατολικής Θράκης, με πλούσια τοπικά και υπερτοπικά χαρακτηριστικά. Η Κωνσταντινούπολη θα συμμετάσχει στην παρουσίαση ως σταθερό σημείο αναφοράς. Στη Βιθυνία μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη μετάβαση από την παλαιολόγεια στην οθωμανική αρχιτεκτονική.

Το BLOD ευχαριστεί τους διοργανωτές για την παραχώρηση του βίντεο της εκδήλωσης.