Βρατσκίδου Ελεονώρα
Γλώσσα
Ελληνική
Ημερομηνία
16/01/2016
Διάρκεια
00:22:57
Εκδήλωση
Ε΄ Συνέδριο Ιστορίας της Τέχνης: Ζητήματα ιστορίας, μεθοδολογίας, ιστοριογραφίας
Χώρος
Μουσείο Μπενάκη (κτήριο οδού Πειραιώς)
Διοργάνωση
Εταιρεία Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης (Ε.Ε.Ι.Τ)
Μουσείο Μπενάκη
Κατηγορία
Τέχνες / Πολιτισμός
Ετικέτες
Ιστορία της Τέχνης, Τώνης Σπητέρης, Θεόφιλος, Παρίσι, Teriade
H ανακοίνωση αυτή έγινε στο πλαίσιο του Ε΄ Συνεδρίου Ιστορίας της Τέχνης με γενικό τίτλο «Ζητήματα ιστορίας, μεθοδολογίας, ιστοριογραφίας», που διοργάνωσαν η Εταιρεία Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης (Ε.Ε.Ι.Τ.) σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη από τις 15 έως τις 17 Ιανουαρίου 2016.
«Mια ιδέα κάπως λειψή»: η κριτική του Τώνη Σπητέρη για την έκθεση Θεόφιλου στο Παρίσι το 1961
Σημείωμα της ομιλήτριας
[Ο Θεόφιλος] μπήκε με τα τσαρούχια του και θρονιάστηκε για τα καλά στα παλάτια του Λούβρου. Μαζί του ακολούθησαν κι όλη η λεβεντιά της φυλής μας. Και τώρα δίπλα στους Λουδοβίκους με τις πουδραρισμένες περούκες τους [ …] στέκουν καμαρωτοί, με τις κουμπούρες και τα μουστάκια τους, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Κολοκοτρώνης και ο Καραϊσκάκης μας.
Άγγελος Κατακουζηνός
To σχολιο του Άγγελου Κατακουζηνου αναφερεται στην εκθεση Θεοφιλου που πραγματοποιηθηκε με πρωτοβουλια του Teriade στο Μουσειο Διακοσμητικων Τεχνων του Παρισιου το καλοκαιρι του 1961. Ελάχιστα μελετημένη, μνημονευόμενη συχνά αυθαίρετα ως έκθεση στο «μουσείο του Λούβρου», η παρισινή παρουσίαση του Θεόφιλου αντιμετωπίστηκε ως ύστατη καθιέρωση της τέχνης του ζωγράφου και τροφοδότησε μια ρητορική πατριωτικής θριαμβολογίας που αντηχεί ακόμη και στις μέρες μας.
Μετριάζοντας τις εξάρσεις, ο τεχνοκρίτης και ιστορικός τέχνης Τώνης Σπητέρης αφιέρωσε, τον Ιούνιο του 1961, ένα εκτεταμένο άρθρο στην έκθεση, επισημαίνοντας σημαντικές αδυναμίες. Στόχος της ανακοίνωσης είναι να διερευνήσει τα σημεία της κριτικής του Σπητέρη και το βαθμό στον οποίο σηματοδοτούν μια αλλαγή παραδείγματος στη μελέτη της τέχνης του Θεόφιλου, και ενδεχομένως της ιστορίας της ελληνικής τέχνης εν γένει. Με άξονα την τοποθέτηση του Σπητέρη θα αναλυθεί ο τρόπος παρουσίασης του Θεόφιλου στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών, αλλά και στην έκθεση που οργανώθηκε ένα χρόνο νωρίτερα, το καλοκαίρι του 1960, στην Kunsthalle της Βέρνης και υπήρξε από πολλές απόψεις (υλικό, προσέλευση κοινού, κριτική υποδοχή) περισσότερο επιτυχημένη από εκείνη στο Παρίσι.
Την παρέμβαση του Σπητέρη διακρίνει η αξίωση για μια συστηματική, ιστορική και κριτική προσέγγιση του έργου του Θεόφιλου, καθώς και σαφής απομάκρυνση από πρακτικές λόγου που είχαν καθιερωθεί από κριτικούς, καλλιτέχνες και λογοτέχνες τις δεκαετίες 1930-1940. Στην παρισινή έκθεση αναπαράγονται στην ουσία τέτοιες πρακτικές λόγου, ενώ στην έκθεση της Βέρνης επικρατεί αντίθετα μια προσπάθεια αξιολόγησης της περίπτωσης του Θεόφιλου με βάση όρους και κατηγορίες της ιστορίας της τέχνης.
Μέσα από την έρευνα στα αρχεία των δυο μουσείων, στο προσωπικό αρχείο Τériade, στο αρχείο Ελύτη (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη) και στο αρχείο του Ιδρύματος Κατακουζηνού, στάθηκε δυνατή η ανασύνθεση της άγνωστης ιστορίας των δυο εκθέσεων και η ανάδειξη του ρόλου των επιμελητων Franz Meyer (1919-2007), στη Βερνη, και François Mathey (1917-1993), στο Παρισι. Οι ανεπαρκειες της παρισινής έκθεσης που επισημαίνει ο Σπητέρης οφείλονται τόσο σε οργανωτικές δυσχέρειες, όσο και σε διαφορετικά κριτήρια και πρακτικές που ακολούθησαν οι επιμελητές Mathey και Meyer, ορμώμενοι από τη γαλλική και ελβετογερμανική παράδοση ιστορίας της τέχνης αντίστοιχα.
