Η Μεταπολίτευση στους δρόμους. Μνήμη, ιδεολογία και πολιτική με αφορμή τη μετεξέλιξη των οδωνυμίων (1974-2012)

Η εισήγηση αυτή έγινε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου «Μεταπολίτευση: Από τη μετάβαση στη δημοκρατία στην οικονομική κρίση;» στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας "Πολιτικές κληρονομιές του παρελθόντος".

Η περίοδος από την πτώση της Δικτατορίας μέχρι και σήμερα χαρακτηρίζεται γενικά  -στον πολιτικό κυρίως δημόσιο λόγο- ως περίοδος της «Μεταπολίτευσης». Πέρα από το εύστοχο ή άστοχο του χαρακτηρισμού αυτού, η περίοδος αυτή δε φαίνεται να είναι ενιαία. Αντίθετα, από οικονομική, κοινωνική και πολιτική άποψη σημαδεύτηκε από σημαντικά γεγονότα – ορόσημα, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, που υπονομεύουν τον ενιαίο χαρακτήρα της σε κάθε επίπεδο, και καθιστούν επιτακτική την εφαρμογή σύνθετων κριτηρίων για την περιοδολόγησή της και ταυτόχρονα την ανάδειξη των εσωτερικών τομών της.
 

Σε μια τέτοια απόπειρα, η μελέτη των οδωνυμίων των πόλεων ως υλικό για τη διερεύνηση αυτών των τομών μπορεί να καταστεί μια ενδιαφέρουσα παράμετρος. Μέσω των οδωνυμίων είναι δυνατό να διερευνηθεί η μεταβολή των προτύπων  -άρα σε μεγάλο βαθμό και του αναπροσανατολισμού της κεντρικής πολιτικής-  ανά εσωτερική φάση στην περίοδο της Μεταπολίτευσης, και επιπλέον να τεθούν ζητήματα που αφορούν αφενός τη σχέση κράτους και τοπικής κοινωνίας και κράτους και τοπικής εξουσίας, αφετέρου τη σχέση ανάμεσα στη νεωτερικότητα και τη μετά-νεωτερικότητα στην ίδια περίοδο. Μπορεί επιπλέον να αναδειχτεί η επιλεκτική χρήση της μνήμης για την περίοδο πριν από τη Μεταπολίτευση (κυρίως για τις δεκαετίες του 1940 και του 1960), ενώ ταυτόχρονα να διερευνηθεί και το ζήτημα της πολεοδομικής συγκρότησης του αστικού χώρου στην Ελλάδα μετά τη Δικτατορία, με δεδομένο ότι η απόδοση οδωνυμίου σ’ έναν ανώνυμο δρόμο είναι η τελευταία διαδικασία πιστοποίησης της ένταξης ενός χώρου στον πολεοδομικό ιστό.
 

Το υλικό για την προσέγγιση αυτή είναι ιδιαίτερα πλούσιο, με δεδομένο το γεγονός ότι το αρχειακό υλικό είναι σχετικά πρόσφατο. Ωστόσο, οι δημοτικές υπηρεσίες δεν είναι πάντοτε συνεργάσιμες ούτε τηρούν με συστηματικό τρόπο ιδιαίτερους φακέλους με τις σχετικές αποφάσεις. Παρόλα αυτά υπάρχει μια πληθώρα Δήμων σε όλη την ελληνική επικράτεια τα αρχεία των οποίων είναι προσβάσιμα για έρευνα. Στη συγκεκριμένη ανακοίνωση θα χρησιμοποιηθεί αρχειακό υλικό από μεγάλους και μικρούς Δήμους κυρίως της περιφέρειας (Βέροια, Καρδίτσα, Λιβαδειά, Αγιά κ.λπ.) και δευτερευόντως της Θεσσαλονίκης (Συκεών), αλλά και εμπειρικό υλικό από Δήμους η πρόσβαση στο αρχειακό υλικό των οποίων δεν κατέστη δυνατή (Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Βόλος κ.λπ.)

• η μεταβολή των προτύπων  

• σχέση κράτους και τοπικής κοινωνίας και κράτους και τοπικής εξουσίας

• σχέση ανάμεσα στη νεωτερικότητα και τη μετά-νεωτερικότητα

• η επιλεκτική χρήση της μνήμης για την περίοδο πριν από τη Μεταπολίτευση

• το ζήτημα της πολεοδομικής συγκρότησης του αστικού χώρου στην Ελλάδα μετά τη Δικτατορία.