Οι κινητοποιήσεις της περιόδου 1975-76 και η εργατική πολιτική του κράτους

Η εισήγηση αυτή έγινε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου «Μεταπολίτευση: Από τη μετάβαση στη δημοκρατία στην οικονομική κρίση;» στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας “ Οι κινητοποιήσεις στη Μεταπολίτευση ”.

Η σύνοψη του ομιλητή: Μέσα από την παρουσίαση αυτή επιχειρώ να αποσαφηνίσω τις εξελίξεις που συμβαίνουν στις εργατικές κινητοποιήσεις τη διετία αμέσως μετά την επταετή δικτατορία. Η ριζοσπαστικότητα των αιτημάτων και κυρίως, η προσπάθεια να αμβλυνθεί η αυταρχική συμπεριφορά των εργοδοτών ύστερα από ένα καθεστώς ασυδοσίας, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα αντιδράσεων στον εργατικό κόσμο της χώρας.

Όλοι σχεδόν οι βιομηχανικοί κλάδοι στην Ελλάδα βρίσκονται σε αναβρασμό και πολύ σύντομα οι εργαζόμενοι σε αυτούς κινητοποιούνται. Στάσεις εργασίας, απεργίες, κινητοποιήσεις, διαδηλώσεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο με τις οποίες γεμίζουν οι σελίδες των εφημερίδων. Ολόκληροι βιομηχανικοί κλάδοι σταματούν να παράγουν. Είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται ένα παρόμοιο εργατικό ξέσπασμα στην ελληνική κοινωνία.
Η αφορμή δίνεται με τον νόμο 330, η ψήφιση του οποίου προκαλεί πλήθος διαμαρτυριών, και αναγκάζει την ελληνική κοινωνία να αντιδράσει μαζικά. Ο 330 εν συντομία επέτρεπε το λοκ - άουτ εκ μέρους των εργοδοτών, ενώ απαγόρευε σε πάρα πολλές των περιπτώσεων τις απεργιακές κινητοποιήσεις, φέρνοντας συνεχώς νομικού χαρακτήρα προσκόμματα. Τα αιτήματα που άπτονταν της εργατικής πολιτικής του κράτους επενδύονταν και με μια λεκτική ρητορεία που είχε σχέση με την ανάγκη εκδημοκρατισμού των συνδικάτων και της λειτουργίας τους. Οι εργατικές κινητοποιήσεις κορυφώθηκαν κατά τη διάρκεια ψήφισης του νόμου, στις 25 Μαΐου 1976. Οι εργατικές κινητοποιήσεις παρά την ψήφιση του νόμου δεν σταμάτησαν, αν και σημείωσαν σαφώς φθίνουσα πορεία.

Οι κινητοποιήσεις της περιόδου αναμφισβήτητα σφράγισαν ρητά ή υπόρρητα το πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο της μεταπολίτευσης. Αν και δεν είχαν άμεσο αποτέλεσμα, δηλαδή δεν κατάφεραν να αναχαιτίσουν την πολιτική Καραμανλή στα εργατικά ζητήματα και να πετύχουν την οριστική απόσυρση του νόμου, έθεσαν τις βάσεις για τη δημιουργία της ΟΒΕΣ (Ομοσπονδία Βιομηχανικών Εργατοϋπαλληλικών Σωματείων). Η ίδρυση της ΟΒΕΣ επηρέασε σε αυτό το επίπεδο την πολιτική του ΠΑΣΟΚ, την περίοδο που ανέλαβε την εξουσία το 1981, και των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Το ΠΑΣΟΚ αναλαμβάνοντας την εξουσία το 1981, αναγκάστηκε να ανατρέψει τον νόμο και να διαμορφώσει ένα πλαίσιο που ήταν πολύ πιο κοντά στα αιτήματα των εργαζομένων, οι οποίοι τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης βγήκαν στους δρόμους. Υπήρξε η βάση μιας τελείως διαφορετικής προσέγγισης σε αυτό το επίπεδο της οικονομικής πολιτικής αν και με συζητήσιμα αποτελέσματα.