Αναζητήσεις της λαϊκότητας: ιδεολογικές διασταυρώσεις και απομακρύνσεις στο «Αντί» και τον «Πολίτη»

Η εισήγηση αυτή έγινε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου «Μεταπολίτευση: Από τη μετάβαση στη δημοκρατία στην οικονομική κρίση;» στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας "H κουλτούρα της Μεταπολίτευσης".

Η περίοδος της Μεταπολίτευσης οριοθέτησε κρίσιμες όψεις της πνευματικής ζωής του νεοελληνισμού. Τα περιοδικά Αντί και Πολίτης αποτέλεσαν αγωγούς και φορείς πολιτισμικής και πολιτικής κριτικής σκέψης στον χώρο της Αριστεράς. Μέσα από τα έντυπα αυτά εκφράστηκαν, συχνά ασύμπτωτες αλλά και κάποτε διασταυρούμενες, οι βασικές αισθητικές και ιδεολογικές αναζητήσεις της Αριστεράς μετά το 1974. Ένα από τα κρίσιμα πολιτισμικά και πολιτικά ζητήματα που τα απασχόλησε, στις δεκαετίες του '70 και του '80, ήταν η επαναπροσέγγιση της έννοιας του «λαού», οι αναζητήσεις της λαϊκότητας. Στην παρούσα εισήγηση, ο λαϊκός πολιτισμός και ο λαϊκισμός, συνεξετάζονται με στόχο να αναδειχθεί πώς  οι αναζητήσεις σε αυτά τα ζητήματα εξέβαλλαν στην ιδεολογική μορφοποίηση στο εσωτερικό της Αριστεράς, κατά την ύστερη πια Μεταπολίτευση (δηλαδή  μετά το 1989), δυο ευδιάκριτων πόλων κοσμοαντίληψης, αφήγησης και κατανόησης των σύγχρονων πολιτικών και πολιτισμικών προβλημάτων: της "εκσυγχρονιστικής" και της "εθνικολαϊκής" Αριστεράς. Από το 1976, οπότε πραγματοποιήθηκε η πρωτοποριακή έρευνα του Αντί για τον λαϊκό πολιτισμό μέχρι το 1991, οπότε κυκλοφόρησε το βιβλίο του Άγγελου Ελεφάντη, Στον αστερισμό του λαϊκισμού, και με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς, οι ποικίλες νοηματοδοτήσεις του "λαϊκού" συνδέθηκαν με τον επαναπροσδιορισμό της στρατηγικής της Αριστεράς για ηγεμονία και με το αίτημα για την οργάνωση μιας νέας κουλτούρας των λαϊκών μαζών.