Ελληνικά κοιμητηριακά μνημεία και γλυπτά. Τα πρότυπά τους

Τα μνημεία του Α΄ Νεκροταφείου, έχουν σκοπό να διατηρήσουν στην μνήμη μας πρόσωπα που δεν υπάρχουν στη ζωή. Ανέκαθεν στην ιστορία των ανθρώπων η υστεροφημία ήταν σημαντικός παράγοντας και πάντα οι καλλιτέχνες δημιουργοί ορμώνται από μεγάλα πρότυπα που η νοηματική τους αρχή ανάγεται πολύ συχνά στην αρχαιότητα και στην αναγέννηση. Οι διάφοροι τύποι και τα μοτίβα αντανακλούν τις διαφορετικές εποχές και τα διαφορετικά γούστα, τα οποία, αναπτύσσονται και μελετώνται αναλυτικά σε συνδυασμό με τις γλυπτικές παραλλαγές των προτύπων. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ειδικά οι γλύπτες του προπερασμένου αιώνα, μέσω των κοιμητηριακών γλυπτών είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν το παραγωγικό δυναμικό τους και να γίνει γνωστό το έργο τους. Τα μαρμάρινα ταφικά σήματα είτε ως αρχιτεκτονικά σχήματα είτε ως πλαστικές δημιουργίες αναδεικνύουν το γεγονός ότι η ανάσταση της Ελλάδας έγινε μέσω της ανάστασης των τεχνών και το κορυφαίο πρότυπο ήταν η αρχαιότητα.

Το 1981, η Έφη Μιχελή με την έξοχη αισθητική της αντίληψη, έχοντας συνειδητοποιήσει την σπουδαιότητα των κοιμητηρίων ως γλυπτικά σύνολα από τα πολλά ταξίδια της, αναθέτει στον Στέλιο Λυδάκη να πραγματευθεί το A΄ Νεκροταφείο Αθηνών ως γλυπτικό μνημείο. Παράλληλα, ήθελε να διασώσει τα έργα που βρίσκονται σε αυτό και που, δυστυχώς, χάνονται στον χρόνο επισημαίνοντας την σημασία διατήρησής τους. Το πόνημα που προέκυψε, έχοντας εξαντλήσει προ πολλού την πρώτη του έκδοση, επανατυπώθηκε από το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή σε δίγλωσσο τόμο, ελληνικά και αγγλικά, και διατίθεται πλέον βελτιωμένο και πληρέστερο.