Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Βασική Έρευνα και Αναγεννητική Ιατρική: Από το πείραμα στον ασθενή

Δροσοπούλου Γαρυφαλλιά

6 Ιουλίου 2016

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 39:54 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 1074
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος”, συνεχίζοντας μία μακρά παράδοση, διοργάνωσε από 4 έως 15 Ιουλίου 2016 Θερινό Σχολείο προσανατολισμού και ενημέρωσης, που απευθύνεται σε πτυχιούχους και τελειόφοιτους ΑΕΙ/ΤΕΙ.

Οι διαλέξεις του Θερινού Σχολείου καλύπτουν τις παρακάτω θεματικές περιοχές:

  • Περιβάλλον – Ενέργεια – Ασφάλεια

  • Προηγμένα Υλικά, Μικρο – Νανοτεχνολογία & Διατάξεις

  • Βασική Έρευνα στις Φυσικές Επιστήμες

  • Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών

  • Επιστήμες Ζωής

  • Νέες Τεχνολογίες και Πολιτιστική Κληρονομιά.

Οι διαλέξεις του Θερινού Σχολείου πραγματοποιήθηκαν από διακεκριμένους επιστήμονες από Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού  και του ΕΚΕΦΕ ''Δ''. Επίσης στο πλαίσιο του Θ.Σ. πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις στις εργαστηριακές εγκαταστάσεις του κέντρου και πρακτική εξάσκηση σε επιλεγμένα εργαστήρια.

Περίληψη της ομιλίας:

Η σύγχρονη ιατρική είναι άρρηκτα δεμένη με την επαναστατική εξέλιξη της Μοριακής Βιολογίας. Τόσο η διαγνωστική όσο και η πρόγνωση και θεραπεία έχει σε μεγάλο βαθμό επηρεασθεί από την απαράμιλλη ευαισθησία και τη μοναδική ειδικότητα των τεχνικών της Μοριακής Ανάλυσης. Βασικός στόχος είναι η μελέτη της παθογένειας και εξέλιξης των νόσων με βάση τις διαταραχές των γονιδίων και των προϊόντων τους δημιουργώντας μία γέφυρα μεταξύ της βασικής έρευνας και της κλινικο- εργαστηριακής ιατρικής.
 

Το «Εργαστήριο Παθοβιολογίας Κυττάρων και Συνδετικού Ιστού» επικεντρώνεται μεταξύ άλλων και σε in vitro συστήματα κυτταροκαλλιεργειών στα οποία μελετά τη γονιδιακή έκφραση σε παθολογικές καταστάσεις σχετιζόμενες με διαταραχές του μεταβολισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μελετών αποτελούν οι παθήσεις των νεφρών με έμφαση στη διαβητική νεφροπάθεια. Σε ένα αρχικό στάδιο έχει μελετηθεί η γονιδιακή ρύθμιση συστατικών που ελέγχουν το φαινότυπο διαφοροποιημένων νεφρικών κυττάρων, των ποδοκυττάρων καθώς και οι αλληλεπιδράσεις αυτών με συστατικά του συνδετικού ιστού και η κυτταρική σηματοδότηση σε διαβητικές συνθήκες (αυξημένες συγκεντρώσεις γλυκόζης). Η διατήρηση της εξειδικευμένης μορφολογίας των ποδοκυττάρων είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία της εκλεκτικής διαπερατότητας των νεφρικών σπειραμάτων και διαταράσσεται κατά την εμφάνιση και εξέλιξη νεφρικών παθήσεων. Για το λόγο αυτό και γνωρίζοντας τις πλειοτροπικές δράσεις της βιταμίνης D μελετήθηκε σε ένα επόμενο στάδιο η νεφρο-προστατευτική της δράση. Συμπερασματικά, η βιταμίνη D και το ειδικό ανάλογο της παρικαλσιτόλη, το οποίο έχει λιγότερες παρενέργειες και επομένως μπορεί να είναι κλινικά πολύτιμο, λειτουργούν προστατευτικά στη διατήρηση και λειτουργία των εξειδικευμένων συστατικών των ποδοκυττάρων τόσο σε φυσιολογικές όσο και σε υπερ-γλυκαιμικές συνθήκες. Η προστατευτική αυτή δράση πιθανότητα εξασκείται εν μέρει μέσω του υποδοχέα της, ερμηνεύοντας έτσι τη νεφρο-προστατευτική της δράση. Βασικός μας στόχος είναι η κατανόηση μοριακών μηχανισμών της παθογένεσης νεφρικών κυττάρων και απώτερα η παρέμβαση με αναχαίτιση ανάπτυξης του παθολογικού κυτταρικού φαινότυπου.
 

Ο κυτταρικός πληθυσμός του οσφρητικού βλεννογόνου [olfactory ensheathing cells (OECs)] αποτελεί μία εξαιρετική πηγή πολυδύναμων προγονικών νευρικών κυττάρων. Η απομόνωση του οσφρητικού βλεννογόνου είναι σχετικά απλή, χωρίς ηθικούς περιορισμούς, ενώ η μεταμόσχευση των κυττάρων του οσφρητικού βλεννογόνου δεν έχει σχετισθεί με την εμφάνιση παρενεργειών όπως δημιουργία όγκων. Τα ανωτέρω στοιχεία καθιστούν τον πληθυσμό αυτό εξαιρετικά χρήσιμο στην κλινική εφαρμογή κυτταρικής θεραπείας νευροεκφυλιστικών παθήσεων, καθώς και παθήσεων που σχετίζονται με τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης. Ο βασικός στόχος μας είναι η ανακαλλιέργεια των OECs με σκοπό την απόκτηση ενός εμπλουτισμένου πληθυσμού νευρικών βλαστικών κυττάρων [neural stem cells (NSC)], τα οποία θα διατηρούν την ικανότητα πολλαπλασιασμού και αυτό-ανανέωσης. Τα δεδομένα της μελέτης θα συμβάλουν αποφασιστικά στην κατανόηση και ενίσχυση της θεραπευτικής αξίας των κυττάρων του οσφρητικού βλεννογόνου, ενώ παράλληλα θα αποτελέσουν έναυσμα για τον σχεδιασμό μελλοντικών εφαρμογών Αναγεννητικής Ιατρικής.

Δροσοπούλου Γαρυφαλλιά Ερευνήτρια Α΄, Εργαστήριο Βιοχημείας / Παθοβιολογίας Κυττάρων & Εξωκυττάριου Χώρου

Η Γαρυφαλιά Δροσοπούλου γεννήθηκε ατην Αθήνα το 1971. Φοίτησε στο University College London, από όπου έλαβε B.Sc. Κυτταρικής Βιολογίας το 1994. Στη συνέχεια εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο University College London, από όπου έλαβε το Ph.D. της στην Αναπτυξιακή Βιολογία με θέμα τη μελέτη του μηχανισμού δράσης γονιδίων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των άκρων κατά την εμβρυογένεση. Έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Department of Anatomy and Developmental Biology, University College London με θέμα τη μελέτη της έκφρασης γονιδίων στα πρώτα στάδια της εμβρυϊκής ανάπτυξης (στάδιο βλαστοκυστών- blastocyst stage) και στην ανάπτυξη μεθοδολογίας για την in vitro καλλιέργεια εμβρύων στο στάδιο βλαστοκυστών με ταυτόχρονη μελέτη γονιδιακής έκφρασης. Από το 2000-2002 υπήρξε μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εργαστήριο Πειραματικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών επικεντρώνοντας στη φαρμακολογική αξιολόγηση πρωτότυπων ραδιοεπισημασμένων συμπλόκων, με σκοπό την απεικόνιση των 5-ΗΤ1Α υποδοχέων της σεροτονίνης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στο ρόλο των νευροτροφικών παραγόντων στην ανάπτυξη του ιππόκαμπου. Από το 2002 μέχρι σήμερα εργάζεται στο Ινστιτούτο Βιοεπιστημών και Εφαρμογών του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» με κύριο ερευνητικό αντικείμενο τη μελέτη της γονιδιακής ρύθμισης σημαντικών γονιδίων των επιθηλιακών σπειραματικών κυττάρων με σκοπό την ανάπτυξη μεθόδων ελέγχου της κυτταρικής πρόσδεσης στην εξωκυττάρια ουσία.

Βασικό στόχο αποτελεί η διερεύνηση και κατανόηση των μηχανισμών που ευθύνονται για την εμφάνιση διαβητικής νεφροπάθειας η οποία αποτελεί την κυριότερη επιπλοκή σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 ή 2. Τα παρόντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στους εξής τομείς: α) Μελέτες νεφρικής λειτουργίας: Ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων νεφρικών ποδοκυττάρων σε φυσιολογικές και διαβητικές συνθήκες, β) Προστατευτική δράση βιταμίνης D στη λειτουργία νεφρικών ποδοκυττάρων) γ) Μελέτη της οδού σηματοδότησης της νεφρίνης σε νεφρικά ποδοκύτταρα και αλληλεπίδραση της με μονοπάτια που ελέγχουν την επιβίωση των ποδοκυττάρων. Οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι σημαντικές πρωτεΐνες – δείκτες του ποδοκυτταρικού φαινότυπου-, μειορυθμίζονται προοδευτικά με την έκθεση των ποδοκυττάρων σε υψηλές συγκεντρώσεις γλυκόζης θέτοντας ως στόχο την πυροδότηση της επαναδιαφοροποίησής τους, ως προληπτική/θεραπευτική προσέγγιση της διαβητικής νεφροπάθειας. Στα πλαίσια αυτά ερευνάται ο μηχανισμός νεφροπροστατευτικής δράσης της βιταμίνης D (καλσιτριόλη) και του αναλόγου της (παρικαλσιτόλη). Έχει δειχθεί ότι η χορήγηση παρικαλσιτόλης προκάλεσε αύξηση της πρόσδεσης του μεταγραφικού παράγοντα VDR στον υποκινητή κομβικών γονιδίων και επαγωγή της μεταγραφικής διαδικασίας. Η προστατευτική δράση της βιταμίνης D είναι κλινικά πολύτιμη εξαιτίας της επαγόμενης διατήρησης των εξειδικευμένων συστατικών των ποδοκυττάρων τόσο σε φυσιολογικές όσο και σε διαβητικές συνθήκες.

Σχετικές ομιλίες