Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

O Τεριάντ στα μεταπολεμικά χρόνια: εκδοτικές επιλογές και αισθητικές αντιλήψεις

Σφακιανάκη Πόπη

10 Οκτωβρίου 2014

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 20:38 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 1182
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Το Παρίσι, που ήταν ως γνωστόν μητρόπολη της σύγχρονης τέχνης από τις αρχές του 20ού αιώνα, συνέχισε και μετά τον πόλεμο να προσελκύει καλλιτέχνες και επιστήμονες από όλα τα μέρη του κόσμου. Ανάμεσά τους ήταν και Έλληνες τεχνοκρίτες και ιστορικοί της τέχνης, όπως οι Άγγελος Γ. Προκοπίου, Ελένη Βακαλό, Τώνης Σπητέρης, Γιώργος Μουρέλος, Γιώργος Πετρής, Νίκος Χατζηνικολάου, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Εμμανουήλ Μαυρομμάτης κ.ά., οι οποίοι σπούδασαν κοντά σε σημαντικούς δασκάλους (Jean Laude, Pierre Francastel, Roland Barthes, Pierre Vilar κ.ά.),  παρακολουθούσαν τις ζυμώσεις γύρω από την θεωρία και την ιστορία της τέχνης, και επιχείρησαν να μεταφέρουν στα ελληνικά επιστημονικά πράγματα τις νέες ιδέες και τους κριτικούς κανόνες, τις θεωρίες, τις μεθόδους και τα επιστημονικά παραδείγματα και πειθαρχίες που αφομοίωσαν στο Παρίσι. Παράλληλα, οι ελληνικής καταγωγής κριτικοί Κριστιάν Ζερβός και ο Τεριάντ, που είχαν παίξει πρωταρχικό ρόλο στα καλλιτεχνικά πράγματα κατά τον Μεσοπόλεμο, εξακολουθούσαν αφενός να έχουν γόνιμη δράση στη γαλλική πρωτεύουσα αφετέρου να ασκούν ιδιαίτερη επιρροή στον κόσμο της τέχνης στην Ελλάδα. Τις μεταπολεμικές δεκαετίες επίσης ωρίμασαν επιστημονικά Γάλλοι αισθητικοί και ιστορικοί της τέχνης όπως οι Olivier Revault d'Allonnes και François Loyer, οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν να μελετήσουν τη νεώτερη ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή. Τέλος, αρκετοί Έλληνες καλλιτέχνες, που έζησαν στο Παρίσι συνδέθηκαν με ηγετικές μορφές πρωτοποριακών κινημάτων, όπως ο Pierre Restany και άντλησαν από τις ιδεολογικές τάσεις, τις μορφολογικές αναζητήσεις και τις δράσεις των Νέων Ρεαλιστών, των Καταστασιακών, των στρουκτουραλιστών κ.ά.
 
Η Ημερίδα επιχειρεί να αναδείξει την πολυμορφία των παραπάνω ζητημάτων και να διευρύνει τη μελέτη και τον διάλογο γύρω από το έργο και την προσφορά αυτής της πλειάδας τεχνοκριτών, θεωρητικών και ιστορικών της τέχνης που, είτε άμεσα, είτε έμμεσα διαδραμάτησαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ελληνικής τέχνης της μεταπολεμικής περιόδου και συνεισέφεραν καθοριστικά στη διαμόρφωση του λόγου περί τέχνης στην Ελλάδα. Επίσης, στόχος της Ημερίδας, πέρα από την ανάδειξη του ρόλου αυτών των προσωπικοτήτων, είναι να  αναλυθούν οι τρόποι με τους οποίους οι τεχνοκριτικές τάσεις και οι θεωρητικές αναζητήσεις που κυριαρχούσαν εκείνη την περίοδο στη Γαλλία προσλήφθηκαν στον ελληνικό χώρο.
 
Για τον σκοπό αυτό οι πρωτότυπες ανακοινώσεις της Ημερίδας είναι επικεντρωμένες στα παραπάνω πρόσωπα, ενώ τα μονοθεματικά στρογγυλά τραπέζια-συζητήσεις είναι οργανωμένα γύρω από τα χρόνια των σπουδών και τις περιόδους της αισθητικής-επιστημονικής διαμόρφωσης κριτικών και ιστορικών της τέχνης. Οι ανακοινώσεις θα αφορούν επίσης γενικότερα θέματα διαμεσολάβησης και υποδοχής των κυρίαρχων ιδεών και τάσεων της γαλλικής ιστορίας και κριτικής της τέχνης από τον ελληνικό καλλιτεχνικό κόσμο.
 
Η ημερίδα – την οποία επιμελήθηκαν η Πολύνα Κοσμαδάκη (Μουσείο Μπενάκη) και ο Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος (Πανεπιστήμιο Κρήτης - Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ)  -   οργανώθηκε στο πλαίσιο του τετραετούς ερευνητικού προγράμματος Athènes-Paris 1945-1974 / Αθήνα-Παρίσι 1945-1975, που πραγματοποιείται από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών EFA σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ, και αποσκοπεί στην τεκμηρίωση και μελέτη των πολιτιστικών σχέσεων Γαλλίας και Ελλάδας κατά την περίοδο 1945-1975.
 

Σφακιανάκη Πόπη Υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η Πόπη Σφακιανάκη είναι ιστορικός της τέχνης. Μετά την ολοκλήρωση των προπτυχιακών σπουδών της στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο ίδιο τμήμα ως υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Το θέμα της μεταπτυχιακής διπλωματικής της εργασίας ήταν «Το έργο των καλλιτεχνών της Αριστεράς στη Γερμανία την περίοδο του Μεσοπολέμου. Η περίπτωση των καλλιτεχνών της "Νέας Αντικειμενικότητας", 1918-1925». Από το 2010 εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με θέμα «Ο Τεριάντ ως τεχνοκρίτης και εκδότης, 1926-1975» και στο πλαίσιο των διδακτορικών της σπουδών διένυσε το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 στο Πανεπιστήμιο Paris Ouest Nanterre La Défense μέσω του προγράμματος Erasmus. Επίσης, ως υπότροφος του Ιδρύματος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή πραγματοποίησε έρευνα στο Παρίσι μεταξύ 2010 και 2014. Με επίκεντρο την περίπτωση του Τεριάντ, τα τρέχοντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αγγίζουν ζητήματα της τεχνοκριτικής και του καλλιτεχνικού τύπου στη Γαλλία του 20ού αιώνα καθώς και της σχέσης των αισθητικών ιδεών με την αγορά τέχνης.

Έχει απασχοληθεί ως υπότροφος στο Κέντρο «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος» του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών (2006-2008), έχει διδάξει ιστορία και φιλοσοφία της Τέχνης στα Δημόσια ΙΕΚ (2008-2010), έχει πραγματοποιήσει πρακτική άσκηση (stage) στο Institut National d’Histoire de l’Art στο Παρίσι συμμετέχοντας στο πρόγραμμα «Répertoire de cent revues francophones d’histoire et de critique d’art dans la première moitié du XXe siècle» (2012), έχει συνεπιμεληθεί δύο εκθέσεις ιστορικών τεκμηρίων στο Επιμελητήριο Κυκλάδων και στο Εργατικό Κέντρο Κυκλάδων (2014). Παράλληλα έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια και άρθρα της βρίσκονται υπό δημοσίευση.

Σχετικές ομιλίες