Πρόσωπα της Λογοτεχνίας: Άλκη Ζέη

Η Άλκη Ζέη (1923-2020) γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά έζησε τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο.

Παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που πέθανε το 1991. Απέκτησαν δύο παιδιά. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας.

Από το 1954 έως το 1964 έζησε ως πολιτική πρόσφυγας στην Μόσχα. Το 1964 επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα για να ξαναφύγει το 1967 πάλι, με τον ερχομό της Χούντας - αυτή τη φορά για το Παρίσι.

Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με το γράψιμο. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα-Μυτούσης», εμπνεύστρια του οποίου ήταν η Ελένη Θεοχάρη-Περάκη.

Πρώτο της μυθιστόρημα είναι «Το καπλάνι της βιτρίνας» (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό, ενώ αποτελεί σταθμό στην παιδική μας λογοτεχνία γιατί μυεί για πρώτη φορά τον ανήλικο αναγνώστη στον πολιτικό προβληματισμό. Πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα που αφορά στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Το 1971 γράφει τον «Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου», αυτή τη φορά για την κατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.

Μαζί με τη Ζωρζ Σαρή, με την οποία γνωρίζονταν από τα σχολικά τους χρόνια, καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος.

Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα». Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο». Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφορεί το νέο παιδικό μυθιστόρημά της με τίτλο «Ένα παιδί από το πουθενά» στο οποίο με τη φωνή ενός δεκάχρονου αγοριού αφηγείται την περιπέτεια του να μεγαλώνεις σήμερα.

Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.

Το 2012 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου.

Το 2014 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Πανεπιστήμιο Πατρών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.

Τον Ιανουάριο του 2015 έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres).

Επίσημη ιστοσελίδα της Άλκης Ζέη

Ο Τίτος Πατρίκιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928, γιος των ηθοποιών Σπύρου και Λέλας Πατρικίου. Το 1946 ολοκλήρωσε τα γυμνασιακά του μαθήματα στο Βαρβάκειο και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε για κάποια χρόνια ως δικηγόρος. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, στρατευμένος αρχικά στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στον ΕΛΑΣ. Το 1944 καταδικάστηκε σε θάνατο από συνεργάτες των Γερμανών και η εκτέλεσή του ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας εξορίστηκε στη Μακρόνησο (1951-1952) και κατά τη διετία 1952-1953 στον Άη Στράτη, από όπου επέστρεψε στην Αθήνα με άδεια εξορίστου. Από το 1959 ως το 1964 σπούδασε κοινωνιολογία στην Ecole Pratique des Hautes Etudes του Παρισιού και πήρε μέρος σε έρευνες του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας. Επέστρεψε στην Ελλάδα, μετά την επιβολή της δικτατορίας του Παπαδόπουλου όμως, κατέφυγε ξανά στο Παρίσι, όπου πήρε μέρος σε εκδηλώσεις ενάντια στο παράνομο καθεστώς, και εργάστηκε στην έδρα της Unesco στο Παρίσι και στη Fao στη Ρώμη. Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1975 και εργάστηκε ως δικηγόρος, κοινωνιολόγος και λογοτεχνικός μεταφραστής. Το 1982 επέστρεψε στη θέση που κατείχε στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών πριν το 1967. Στην Αθήνα εργάστηκε επίσης στο Κέντρο Μαρξιστικών Μελετών.

Η πρώτη του εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων πραγματοποιήθηκε το 1943 με τη δημοσίευση ενός ποιήματός του στο περιοδικό "Ξεκίνημα της Νιότης", ενώ το 1954 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο "Χωματόδρομος". Ακολούθησαν δεκαέξι ακόμη ποιητικές συλλογές. Ιδρυτικό μέλος του περιοδικού "Επιθεώρηση Τέχνης" από το 1954 δημοσίευσε πολλά άρθρα και κριτικές στις στήλες του, ενώ πολλά δοκίμιά του συμπεριλήφθηκαν σε συγκεντρωτικές εκδόσεις. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση (κείμενα των Σταντάλ, Αραγκόν, Μαγιακόφσκι, Νερούντα, Γκόγκολ, Γκαρωντύ, Λούκατς, Μπαλζάκ, Βαλερύ) και την πεζογραφία, ενώ τα περισσότερα κοινωνιολογικά έργα του είναι γραμμένα στα γαλλικά. Πρόσφατα εκδόθηκε σε δύο τόμους το σύνολο των ποιημάτων του. Έχουν επίσης εκδοθεί πέντε βιβλία του με πεζά. Βιβλία με μεταφράσεις ποιημάτων του έχουν εκδοθεί στη Γαλλία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, την Ιταλία, τη Σερβία, την Αλβανία, τη Ρουμανία, το Μεξικό. Το 1994 τιμήθηκε με ειδικό κρατικό βραβείο για το σύνολο του έργου του και το 2008 με το Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών.

Η Ξένια Καλογεροπούλου γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1938 στην Αθήνα. Σπούδασε στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου, όπου πρωτοεμφανίστηκε το 1956 με έναν γαλλικό θίασο, παίζοντας Μολιέρο. Στην Ελλάδα πρωτόπαιξε το 1958 και σε μικρό χρονικό διάστημα αναδείχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες ηθοποιούς της εποχής.

Πρωταγωνίστησε σε περισσότερα από 50 θεατρικά έργα κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, ως Νίνα στον «Γλάρο» του Τσέχωφ, ως Πόρσια στον «Έμπορο της Βενετίας» και Ολίβια στη «Δωδέκατη νύχτα» του Σαίξπηρ, ως Μιραντολίνα στη «Λοκαντιέρα» του Γκολντόνι, ως Σόνια στους «Τελευταίους» του Γκόρκι, ως Εσμέ στην «Άποψη της Έιμι» του Ντ. Χέαρ. Από το 1965 ως το 1975 συγκρότησε θίασο με τον Γιάννη Φέρτη, με τον οποίο υπήρξαν ζευγάρι για ένα διάστημα, ενώ το 1984 ίδρυσε το Θέατρο Πόρτα.

Στον κινηματογράφο έκανε το ντεμπούτο της το 1958, στην ταινία «Η κυρά μας η μαμή». Ακολούθησαν άλλες 35 ελληνικές και τρεις ξένες ταινίες, από τις οποίες ξεχωρίζουν: «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959), «Λαός και Κολονάκι» (1959), «2.000 ναύτες κι ένα κορίτσι» (1960), «Ο μπαμπάς μου κι εγώ» (1963), «Ο ανήφορος» (1964), «Ο σατράπης» (1967), «Το πιο λαμπρό μπουζούκι» (1968), «Ξύπνα καημένε Περικλή» (1969), «Ο άνθρωπος της καρπαζιάς» (1969), «Ο άνθρωπος που έσπαγε πλάκα» (1972), «Αγάπη μου παλιόγρια» (1972). Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Η Ξένια Καλογεροπούλου έχει μεταφράσει 17 θεατρικά έργα κι έχει γράψει έξη έργα για παιδιά: «Οδυσσεβάχ, Ελίζα», «Η Πεντάμορφη και το Τέρας», «Οικογένεια Νώε», «O Eλαφοβασιλιάς», καθώς και «Το Σκλαβί» που απέσπασε το Νοέμβριο του 2001 το βραβείο δραματουργίας Κάρολος Κουν. Το 2001 τιμήθηκε, επίσης, με το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας του Ιδρύματος Kώστα και Ελένης Ουράνη. Από τα έργα της έχουν μεταφραστεί: «Ο Οδυσσεβάχ» σε οκτώ γλώσσες, η «Ελίζα» και «Το Σκλαβί» σε τρεις.

Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου γεννήθηκε το 1959 στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και οικονομικά της περιφέρειας. Τα πρώτα του κριτικά κείμενα στον τύπο δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Αυγή. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τις εφημερίδες Πρώτη και Καθημερινή, όπως και με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Την περίοδο 1991 - 2010 εργάστηκε ως κριτικός λογοτεχνίας στην Ελευθεροτυπία, ενώ από το 1998 έως το 2009 ήταν μέλος της συντακτικής ομάδας του ενθέτου της «Βιβλιοθήκη». Από το 2005, σε συνεργασία με την Κατερίνα Σχινά και τον Μανώλη Πιμπλή, επιμελήθηκε την εβδομαδιαία εκπομπή «Βιβλία στο κουτί» στη συχνότητα της ΕΤ1. Το 1992 δημοσίευσε τη μονογραφία Μίλτος Σαχτούρης: Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), το 1995 την ανθολογία (μαζί με την Ελισάβετ Κοτζιά) Σύγχρονοι Έλληνες πεζογράφοι 1974-1990 (Πατάκης), το 1999 τη συλλογή δοκιμίων Οδόσημα: στοιχεία προσανατολισμού στο τοπίο της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Καστανιώτης) και το 2008 τον πρώτο τόμο (1900-1920) και το 2009 τον δεύτερο τόμο (1920-1940) της πενταμερούς ανθολογίας (μαζί με τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου) Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ος αιώνας) (εκδ. Κότινος) η οποία ολοκληρώθηκε το 2013. Έχει διδάξει κριτική λογοτεχνίας στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ, και έχει διατελέσει μέλος της συντακτικής ομάδας του αγγλόφωνου περιοδικού "Ithaca", που εκδιδόταν από το ΕΚΕΒΙ. Από το 2011 συνεργάζεται ως κριτικός λογοτεχνίας με την εφημερίδα Το Βήμα της Κυριακής.

Η Λίλα Κονομάρα γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα. Σπούδασε σύγχρονη λογοτεχνία στο Παρίσι και εργάστηκε αρκετά χρόνια ως καθηγήτρια στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Ως λογοτέχνης πρωτοεμφανίστηκε το 2002 με το βιβλίο "Μακάο", για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού "Διαβάζω" το 2003. Το 2004 εξέδωσε το μυθιστόρημα "Τέσσερις εποχές - Λεπτομέρεια" (Μεταίχμιο, 2004), το 2005 το παιδικό μυθιστόρημα "Στις 11 & 11' ακριβώς" (Παπαδόπουλος, 2005). "Η αναπαράσταση" (Μεταίχμιο, 2009) συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το βραβείο μυθιστορήματος του περιοδικού "Διαβάζω". "Το δείπνο" (Κέδρος, 2012) είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο της. Παράλληλα, μεταφράζει γαλλική λογοτεχνία και αρθρογραφεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά.

Η Μαρίζα Ντεκάστρο γεννήθηκε το 1953 στην Αθήνα. Από το 1973 μέχρι το 1982 έζησε στο Παρίσι όπου σπούδασε στη Σορβόννη παιδαγωγικά και λογοτεχνία για παιδιά και νέους. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα άρχισε να διδάσκει ιστορία και λογοτεχνία από μια άλλη, ιδιαίτερη σκοπιά σε παιδιά του δημοτικού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η Μαρίζα Ντεκάστρο γράφει βιβλία για παιδιά, πάνω σε θέματα ιστορίας και τέχνης, καθώς και πολλά άρθρα και μεταφράζει λογοτεχνία για νέους και ενηλίκους. Από το 1998 ασχολείται με την κριτική παιδικού και νεανικού βιβλίου. Έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου στο πρόγραμμα της Φιλαναγνωσίας και έχει επισκεφθεί πολλά σχολεία σε όλη την Ελλάδα.

Διακρίσεις:
Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων (2006, 2018, 2019)
Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων της ΙΒΒΥ - Ελληνικό Τμήμα (2012, 2016, 2021)
Βραβείο Μετάφρασης Νεανικού Βιβλίου της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας (2014) και περιλαμβάνονται στον κατάλογο White Ravens (2017, 2018) της Νεανικής Βιβλιοθήκης του Μονάχου