Bodossaki Lectures on Demand
ΙΔΡΥΜΑ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ

Η Ευρώπη σε μια Μεταβαλλόμενη Πραγματικότητα: Επαναπροσδιορίζοντας το Ρόλο της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Gutiérrez-Cortines Cristina, Luciani Claudia, Quaedvlieg-Mihailović Sneška, Bergamo Luca, Καρτάλης Κωνσταντίνος, Matarasso François, Πανέτσος Γιώργος

6 Μαρτίου 2014

ΟΜΙΛΙΕΣ
EXIT FULL SCREEN VIDEO & SLIDES
ΔΙΑΡΚΕΙΑ 57:37 ΠΡΟΒΟΛΕΣ 1190
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ /

Ένα νέο «αφήγημα» για την κοινή Ευρωπαϊκή ταυτότητα στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, αναζητά η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του σχεδιασμού των μελλοντικών της πολιτικών. Ένα αφήγημα το οποίο θα αξιοποιεί το ευρύ πολιτισμικό απόθεμα των χωρών – μελών της ΕΕ, προτάσσοντάς το ταυτόχρονα ως βασικό πυλώνα χάραξης πολιτικής της Στρατηγικής Ευρώπη 2020: Το ευρωπαϊκό όραμα για μια «έξυπνη, διατηρήσιμη, χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη». Πρόκειται για ένα σύνολο πολιτικών το οποίο προωθεί ένα νέο μοντέλο ανάκαμψης, που επιδιώκει το συνδυασμό ανταγωνιστικότητας και αποτελεσματικότητας με την κοινωνική συναίσθηση, την αλληλεγγύη και τη δικαιοσύνη.

Η ανάγκη της πρόταξης της πολιτιστικής κληρονομιάς στις δημόσιες πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη καθίσταται επιτακτική για μια σειρά από πρόσθετους λόγους. Καταρχήν, η Ευρώπη μπορεί και οφείλει να αξιοποιήσει το πολιτισμικό της απόθεμα, προκειμένου να ξαναπλάσει και να συνδιαμορφώσει περαιτέρω τις πολιτιστικές αξίες της και να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή σε μια εποχή εντάσεων και μετασχηματισμών, κατά την οποία αναπτύσσονται ποικίλες φυγόκεντρες και οπισθοδρομικές τάσεις. Δεύτερον, η πολιτιστική κληρονομιά αντιμετωπίζει σήμερα πρόσθετες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιβαρύνσεις σε σχέση με το παρελθόν (π.χ. επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή). 

Τέλος, αποτελεί κοινή παραδοχή μεταξύ των ειδικών ότι οι συνθήκες οικονομικής κρίσης, που επικρατούν σήμερα σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και η δημοσιονομική λιτότητα, μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στους τομείς της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τούτη είναι μια δαπανηρή υπόθεση, η έλλειψη και η απώλεια όμως της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενδεχομένως να κοστίσουν στην Ευρώπη ακόμη περισσότερο.

Με βάση τα παραπάνω, καθώς και το γεγονός ότι η πολιτιστική κληρονομιά δεν λογίζεται απλώς ως ένα πολύτιμο απόθεμα που διαφυλάττουμε και συντηρούμε, αλλά ως ένα σύνολο πόρων που αναδεικνύουμε και αξιοποιούμε, καθώς και ως κινητήριος δύναμη για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, η Ελληνική Προεδρία διοργάνωσε  στην Αθήνα, στις 6 - 8 Μαρτίου 2014 το συνέδριο «Η Πολιτιστική Κληρονομιά στο Προσκήνιο! Προς μια Κοινή Προσέγγιση για μια Βιώσιμη Ευρώπη». Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και στο Μουσείο της Ακρόπολης. Συμμετείχαν εκπρόσωποι ευρωπαϊκών θεσμών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά και της Κοινωνίας των Πολιτών.

Σκοπός του συνεδρίου είναι 

• να αναδείξει την εγγενή σχέση μεταξύ πολιτιστικής κληρονομιάς και βιώσιμης ανάπτυξης

• να τονίσει την καίρια και διακριτή συμβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς στη συμμετοχική κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη

• να υπογραμμίσει την ανάγκη να διερευνηθούν νέοι τρόποι σκέψης σε επίπεδο χάραξης και εφαρμογής δημόσιας πολιτικής, καθώς και καινοτόμοι τρόποι λειτουργίας

• και τέλος, να προωθήσει το αίτημα για την υιοθέτηση από την ΕΕ μιας μακροπρόθεσμης προσέγγισης της πολιτιστικής κληρονομιάς ως πόρου και προϋπόθεσης για μια «έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» στην Ευρώπη.

Το συνέδριο επιχειρεί να συνδέσει τη θεωρητική συζήτηση με παραδείγματα καλής πρακτικής, τα οποία καταδεικνύουν τον καίριο ρόλο της πολιτιστικής κληρονομιάς στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Αποτέλεσε, επιπλέον, ευκαιρία για τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ φορέων χάραξης πολιτικής, ερευνητών, εκπροσώπων διεθνών οργανισμών, ευρωπαϊκών ομάδων εμπειρογνωμόνων, φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών και επαγγελματιών της πολιτιστικής κληρονομιάς, με σκοπό να συμβάλει:

• Στην αναγνώριση και την καλύτερη κατανόηση της αξίας και του ρόλου της πολιτιστικής κληρονομιάς στο ευρύτερο πλαίσιο της βιωσιμότητας, κυρίως ως τρόπου ανταπόκρισης στις τρέχουσες κοινωνικές προκλήσεις.

• Στην ευαισθητοποίηση σχετικά με το ευρύ φάσμα των ωφελειών που προκύπτουν από την οργανική ένταξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς και στα σχετικά προγράμματα.

• Στην ανάδειξη της αναγκαιότητας για την ανάληψη συντονισμένης και συλλογικής δράσης από όλους τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών κυβερνήσεων, της Αυτοδιοίκησης, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η πολιτιστική κληρονομιά για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

• Στη συζήτηση για ένα κοινό ευρωπαϊκό στρατηγικό πλαίσιο για την πολιτιστική κληρονομιά, με σκοπό την ενίσχυσή της ως βασικού παράγοντα και πόρου για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, καθώς και για τη διαμόρφωση προτεραιοτήτων στη χάραξη πολιτικών, κοινοτικών και εθνικών, στο άμεσο μέλλον – ιδίως, σε συσχετισμό με το επόμενο Πρόγραμμα Εργασίας του Συμβουλίου της ΕΕ για τον Πολιτισμό.

Gutiérrez-Cortines Cristina Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Σπούδασε Ιστορία και είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου σπουδών στην Ιστορία της Τέχνης. Το 1995 ξεκίνησε την πολιτική της σταδιοδρομία ως υπεύθυνη Εκπαίδευσης και Πολιτισμού της περιοχής Murcia της Ισπανίας. Το 1999 εξελέγη Ευρωβουλευτής. Στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής της δράσης, διακρίθηκε για την εξαιρετική συμμετοχή της στον τομέα της έρευνας. Κατά τα έτη 1999-2004 ήταν Μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού και Εκπαίδευσης και στη συνέχεια τακτικό Μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων καθώς επίσης Αναπληρώτρια της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας. Στον τομέα της πολιτικής αξίζει να σημειωθεί, μεταξύ άλλων, η έκθεση «European Parliament Resolution on Universities and Higher Education in the European Learning Area» (2000). Ως Υπουργός Πολιτισμού της αυτόνομης Κοινότητας της Murcia από το 1995 έως το 1999, διακρίθηκε για τις αξιόλογες εκπαιδευτικές δράσεις, τη δημιουργία του ιδρύματος “Seneca Foundation” για τον συντονισμό της έρευνας στη Murcia, την ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής της Cartagena, της Νομικής Σχολής, του Μουσείου San Juan de Dios, καθώς επίσης για την ανακαίνιση των Μουσείων Καλών Τεχνών της Murcia και την υλοποίηση του προγράμματος αναστήλωσης του ρωμαϊκού θεάτρου της Cartagena. Τα κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντά της επικεντρώνονται α) στην ιστορία της αρχιτεκτονικής και την πολεοδομία, β) την εξουσία, την οικονομία και την αρχιτεκτονική και γ) τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντος. Από το 1995 έως το 2003 διετέλεσε Διευθύντρια των μεταπτυχιακών μαθημάτων φυσικής και ιστορικής κληρονομιάς. Στον επιστημονικό τομέα, διετέλεσε Γραμματέας της Ισπανικής Ένωσης Ιστορικών Τέχνης και από το 2008 είναι Αντιπρόεδρος του Ars Civilis Foundation που ασχολείται με θέματα έρευνας και καινοτομίας.

Luciani Claudia Προϊσταμένη, Διεύθυνση Δημοκρατικής Διακυβέρνησης, Συμβούλιο της Ευρώπης

Η Claudia Luciani, με έδρα της το Στρασβούργο, εργάστηκε στην Γενική Διεύθυνση Πολιτικών Υποθέσεων (Συμβούλιο της Ευρώπης) για πολλά χρόνια ως Διευθύντρια Πολιτικής Καθοδήγησης και Συνεργασίας και τον Σεπτέμβριο του 2012 ορίστηκε Διευθύντρια της Δημοκρατικής Διακυβέρνησης στην Γενική Διεύθυνση της Δημοκρατίας. Αυτή η Γενική Διεύθυνση δημιουργήθηκε το 2011 μετά από μια μείζονα μεταρρύθμιση του Οργανισμού με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων της δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή ήπειρο καθώς και τον αντίκτυπό τους στους Ευρωπαίους πολίτες. Το αντικείμενο της Διεύθυνσης της κυρίας Claudia Luciani επικεντρώνεται κυρίως:

- Στην σταθερότητα των δημοκρατικών θεσμών μέσω της διασφάλισης της ίσης εφαρμογής των Ευρωπαϊκών αρχών από όλα τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και μέσω της παρακολούθησης της κριτικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των διαφόρωνεπιπέδων διακυβέρνησης (τοπική, περιφερειακή, εθνική).
- Στην ανάγκη «διαχείρισης» της αυξανόμενης διαφορετικότητας της κοινωνίας μας με έναν αρμονικό τρόπο που να σέβεται πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες.
- Στις ευρύτερες επιπτώσεις των δημοκρατικών αρχών και πρακτικών που σχετίζονται με τις μεταβατικές διαδικασίες της δημοκρατίας εκτός Ευρώπης μέσω του Παγκόσμιου Φόρουμ για την Δημοκρατία.

Quaedvlieg-Mihailović Sneška Γενική Γραμματέας Europa Nostra - Μέλος European Heritage Alliance 3.3

Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Διεθνές Δίκαιο και τις Πολιτικές Επιστήμες στο Βελιγράδι και τη Νανσύ (Γαλλία), εργάστηκε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στις Βρυξέλλες και την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Βελιγράδι. Υπήρξε η πρώτη Γενική Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Κινήματος στην Γιουγκοσλαβία. Από το 1992, εργάζεται για την Europa Nostra στην Χάγη, όπου κατέχει από το 2000 τη θέση της Γενικής Γραμματέως. Συμμετείχε σε πολλές ευρωπαϊκές και διεθνείς επιτροπές και δίκτυα, πιο πρόσφατα στην «Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την Πολιτιστική Κληρονομιά 3.3» και στο «New Narrative for Europe». Συνεργάζεται τακτικά και στενά με τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., το Συμβούλιο της Ευρώπης και την UNESCO σε θέματα που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά και τον πολιτισμό.

Bergamo Luca Γενικός Γραμματέας, Culture Action Europe

Από την 1η Μαρτίου 2012 ο Luca Bergamo είναι Γενικός Γραμματέας του Culture Action Europe. Προηγουμένως κατείχε τη θέση του Γενικού Διευθυντή του Ιταλικού Εθνικού Οργανισμού Νεότητας από την ίδρυσή του. Μεταξύ των ετών 2004 και 2007 διετέλεσε Γενικός Διευθυντής του «Glocal Forum», ενός διεθνούς ιδρύματος που προωθεί - σε συνεργασία με Οργανισμούς των Η.Ε. και τοπικές αρχές σε παγκόσμια κλίμακα - τον ειρηνικό διάλογο, την πολιτιστική συνεργασία και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών σε περιοχές όπου είχαν προηγηθεί συγκρούσεις. Από το 1999 ως το 2004 ήταν Εκτελεστικός Διευθυντής της Zone Attive, μιας εταιρείας σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που προωθούσε την πολιτιστική καινοτομία στην Ιταλία. Το διάστημα 1993-1999 ανήκε στην ομάδα του Δημάρχου της Ρώμης και συγκεκριμένα διηύθυνε το Τμήμα Πολιτικής για τη Νεότητα.

Καρτάλης Κωνσταντίνος Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος, ΕΚΠΑ - Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής ΕΕ για την Κλιματική Αλλαγή

Ο Κωνσταντίνος Καρτάλης είναι Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή καθώς και της αντίστοιχης Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής. Είναι εμπειρογνώμονας της ΕΕ στο πρόγραμμα Urban Innovation Actions καθώς και σε αυτό για Net Zero Cities και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Διεθνούς Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Οικολογικά Σχολεία. Έχει διατελέσει μέλος του Επικουρικού Οργάνου των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή της Συμφωνίας των Παρισίων και Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου Εκπαίδευσης της UNESCO.

Matarasso François Επίτιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Robert Gordon

O François Matarasso είναι συγγραφέας και ασχολείται με την κοινωνική διάσταση της τέχνης. Με σταδιοδρομία 35 ετών στον τομέα των τεχνών, την έρευνα, την πολιτική και την συμβουλευτική διαθέτει ευρεία εμπειρία στα πολιτιστικά προγράμματα με κοινωνικό προσανατολισμό. Έχει εργαστεί σε σχεδόν 40 χώρες, από την Κολομβία ώς την Ιαπωνία και το συγγραφικό του έργο έχει εκδοθεί και μεταφραστεί ευρέως. Είναι Επίτιμος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Robert Gordon (Σκωτία). Το τρέχον έργο του (Regular Marvels) διερευνά νέους τρόπους περιγραφής της τέχνης στην καθημερινότητα, με βιβλία σε θέματα τόσο διαφορετικά όπως το ερασιτεχνικό θέατρο, η τέχνη στην τρίτη ηλικία και οι μετανάστες καλλιτέχνες.

Πανέτσος Γιώργος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Πατρών

Ο Γεώργιος Α. Πανέτσος (Δίπλωμα ΕΜΠ, 1984, MArch, Harvard U., 1986) είναι Καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος επί τέσσερις θητείες (2007-11, 2015-20). Το έργο του περιλαμβάνει μονογραφίες και άρθρα για θέματα αρχιτεκτονικής ιστορίας, θεωρίας και κριτικής καθώς και επιστημονικές επιμέλειες μεγάλου αριθμού εκδόσεων και εθνικές και διεθνείς εκθέσεις για τον Παρθενώνα, τα Έργα Συντήρησης της Ακρόπολης και για την αρχιτεκτονική του Θεοφίλου Χάνσεν. Έχει διατελέσει σύμβουλος αρχιτεκτονικής και αστικού σχεδιασμού του Δημάρχου Αθηναίων, της Πόλης του Ρότερνταμ και της Ελληνικής Κυβέρνησης για την ανάπλαση του Ελληνικού. Είναι επιμελητής της διεθνούς αρχιτεκτονικής επιθεώρησης DOMa, της ελληνικής αρχιτεκτονικής επιθεώρησης «Δομές» (νέα περίοδος) και της Επετηρίδας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής. Είναι ιδρυτής των Βραβείων Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και του ψηφιακού αρχείου DomesIndex. Έχει διατελέσει μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, της Διοικητικής Επιτροπής των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη κ.ά. Είναι αποδέκτης πολλών επαγγελματικών και ακαδημαϊκών διακρίσεων. Το σχεδιαστικό του έργο έχει εκτεθεί και δημοσιευθεί διεθνώς.

Σχετικές ομιλίες